شهر بازتاب خاطرات و راویت‌هاست
شهر محور روایتگری و قصه‌گویی درباره تاریخ، قهرمانان و وقایع مهم است. شهر نماشگر خاطرات و سرگذشت زندگی انسان‌هاست. شهر لوح بی جانی است که توسط مردم نوشته می‌شود و وظیفه‌ی حفظ و پاسداشت آن را بر عهده دارد.
قسمت ششم آلزایمر به همین موضوع می‌پردازد؛ فراموشخانه‌ها. سالاری در این مستند به سراغ یادمان‌ها و موزه‌های شهری می‌رود و این مسئله را مورد سوال قرار می دهد: که این فضاها چه نقشی در حفظ و پاسداشت خاطرات جمعی و هویت شهری دارند.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری حوزه هنری، «آلزایمر» مستندی تلویزیونی است که از سیما به روی آنتن رفته است و جلسه نقد و بررسی قسمت ششم آن در باشگاه معماران با موضوع فراموشخانه اکران و نقد می‌شود.
سالاری مقدم کارگردان مجموعه‌ی آلزایمر در این باره می‌گوید: «آلزایمر» با این سوال محوری طراحی شده که شهر چگونه تاریخ و قهرمانانش را برای مردم روایت می‌کند؟ و مردم چگونه این روایت را تجربه می‌کنند؛ در واقع در آداب شهرسازی، شهر یک رسانه محسوب می‌شود و شهر وظایفی دارد.
کارگردان مستند «آلزایمر» خاطرنشان کرد: در واقع برای اینکه هویت ملی حفظ شود، شهر باید مانع فراموشی تاریخ به قهرمانان و اتفاق‌های مهمی که نقش هویتی در جامعه دارند، شود و روایتگری باشد تا تاریخ در حافظه ملی ذخیره شود، در حالی‌که در اصول شهرسازی این وظایف شهر رعایت نمی‌شود و با این نگرش شهر، محور مستند «آلزایمر» است.
سالاری‌مقدم با مروری بر قسمت ششم مستند «آلزایمر» گفت: شهر برای روایت‌های تاریخی و قصه‌های قهرمانان و وقایع، ابزارهایی در اختیار دارد و در قسمت ششم به یکی از این ابزارها که موزه است پرداخته شده و البته ابزارهای مختلفی را می‌تواند به کار بگیرد که در قسمت ششم مستند با موضوع فراموشخانه به موزه‌ها پرداخته شده که در موزه‌ها تاریخ روایت می‌شود.
وی گفت: موزه‌ها وظیفه قصه‌گویی و روایتگری تاریخ را بر عهده دارند، اما کیفیت قصه‌گویی در پرداخت موزه‌ها مهم است؛ موزه می‌تواند یک انباری اشیاء قدیمی باشد و یا اینکه روایتگر یک سیر و اتفاق و یا سلسله ماجراها. معمولا تعدادی خرده ماجرا در کنار یک کلان‌‌‌روایت، تشکیل دهنده روایت اصلی یک موزه است و به طور مفصل در قسمت ششم مستند به موضوع روایتگری موزه‌ها پرداخته شده است.
کارگردان مستند «آلزایمر» خاطرنشان کرد: ما در این روایتگری که از موزه‌ها و قصه‌گویی آنها داریم موزه خاصی را متهم نمی‌کنیم که بد هست، اما مخاطب مستند بعد از دریافت مبانی نظری، این کارکرد در ذهنش ایجاد می‌شود که پس از آن وقتی به موزه‌ای می‌رود، آیا این موزه به یک روایت رسیده و یا خیلی شلخته یک سری اشیاء تاریخی را دور هم چیده و صرفا برای مشاهده بدون آنکه عنصر روایتگری داشته باشد.
سالاری‌مقدم یادآور شد: موزه جایی نیست که بگوییم چه چیزهای قشنگی در قدیم بوده، موزه روایتگر یک تاریخ است و بستگی به طبقه بندی که در آن قرار گرفته دارد. به عنوان مثال فردی که به موزه ساعت می‌رود قطعا برای دیدن انواع ساعت به آنجا نرفته، بلکه برای دریافت سیر تاریخی ساخت ساعت به این موزه مراجعه کرده و این کارکرد موزه است.
وی با اشاره به اینکه اگر بخش‌هایی از تاریخ فراموش شود جامعه متضرر می‌شود، گفت: توجه به این مهم از طرف مردم هدف مستند «آلزایمر» است، در حالی‌که شاید از نظر عموم مردم این صحبت کلیشه‌ای باشد و مستند به ضرورت توجه به پیشینه در موقعیت حال و زندگی افراد جامعه می‌پردازد و این مهم را گوشزد می‌کند که افراد برای تصمیم‌سازی‌های مهم به اقدام قهرمانان در شرایط سرنوشت‌ساز رجوع کنند تا بدون پیشینه ذهنی تصمیم نگیرند.
کارگردان مستند «آلزایمر» ادامه داد: این مستند در دو قسمت اول به شهر می‌پردازد و در مورد چیستی شهر، کارکرد و وظایف آن صحبت می‌کند و در قسمت سوم به اِلمان‌ها و یادمان‌ها به عنوان یکی از عناصر و ابزارهایی که شهر برای قصه گویی در اختیار دارد می‌پردازد و قسمت چهارم مستند هم حول محور جنگ است و بر قصه‌های جنگ ایران و عراق متمرکز است و روایتگری دو طرف جنگ را به عنوان جنگ روایت‌ها مورد توجه دارد که آیا ما پیروز جنگ روایت‌ها هم بودیم یا در جنگ روایت‌ها بازنده‌ایم؟
سالاری‌مقدم عنوان کرد: یادمان‌های جنگ به عنوان بخشی از تاریخ در شهر قرار می‌گیرند و این موضوع به طور کلی در شش قسمت مورد اشاره است، اما در واقع قهرمانان صرفا در جنگ‌ها ظهور نمی‌کنند، هر چند که موقعیت جنگی برای ظهور قهرمانان موقعیتی خوب است و جنگ‌ها هم بخش مهمی از تاریخ را رقم می‌زنند.
وی در مورد قسمت پنجم مستند «آلزایمر» عنوان کرد: این قسمت به زنان قهرمان و نام‌آور می‌پردازد و به این پرسش پاسخ داده که آیا قهرمان‌های یک ملت فقط مردانی هستند که اتفاقات مهمی را رقم زدند و یا اینکه زنان قهرمان هم در طول تاریخ و در قوم‌های مختلف وجود داشته و اگر وجود داشته چرا به قهرمانان زن بی‌توجهیم و بررسی کردیم که در 18 هزار معبر قابل نامگذاری در تهران، کمتر از تعداد انگشتان دو دست معبر به نام زنان نامی و قهرمان داریم.
کارگردان مستند «آلزایمر» در بخشی از سخنانش بیان کرد: مستند توسط سه نفر تولید شد. من و اسماعیل ارجمندی و ابراهیم ارجمندی که تهیه کننده و پژوهشگر کار بودند. آغاز پژوهش این مستند از زمستان بود و در مهرماه 96 از چند شبکه سیما از جمله افق، شبکه مستند و شبکه خبر پخش شد.
گفتنی است، مستند «آلزایمر» در شش قسمت 30 دقیقه‌ای تولید و پخش شده و قسمت ششم زمان بیشتری دارد. این قسمت در روز دوشنبه 11 آذرماه با حضور نوید سالاری‌مقدم کارگردان، ابراهیم ارجمندی مستندساز و جعفر حسن‌خانی پژوهشگر حوزه تاریخ در مرکز معماری اسلامی نقد و بررسی می‌شود.