معرفی مسجد

مسجد سردار ارومیه

این بنا در کنار خیابان امام خمینی و در امتداد راسته غلام خان واقع گردیده و از بناهای دوره قاجار است که توسط عبدالصمد خان، پدر آقا خان و جد عظیم السلطنه سردار ، بنا گردیده است. سردار در سال ۱۳۳۰ هق به مرمت این بنا همت گماشت و در سال ۱۳۳۱ ه ق ، ساعت بزرگی بر بالای ورودی آن نصب کرد. سر در ورودی نسبتا مرتفع مسجد دارای طاقی کلیل است که با ستون های نیم برجسته تزیینی و کاشیکاری هفت رنگ آرایش شده است. قسمت اصلی مسجد را شبستان بزرگی با طرح مستطیل شکل به ابعاد ۲۲ در ۱۸ متر تشکیل می دهند که در گوشه جنوب شرقی ، از حالت مستطیل خارج شده است . پوشش طاق و گنبد مسجد بر روی ۱۲ ستون سنگی قرار دارد. در انتهای شبستان (قسمت غربی) که متصل به شبستان کوچک می شود ، یک بالکن کوچک خوبی جهت استفاده بانوان ساخته و آن را با نقاشی و کتیبه آرایش کرده اند .محراب مسجد با کاشی هفت رنگ تزیین شده و بر کتیبه آن ، آیت الکرسی و تاریخ ۱۳۳۰ ه ق – سال تعمیر بنا – ثبت شده است.

این بنا به شماره۱۷۳۸ به ثبت تاریخی رسیده است.

منبع :بناهای تاریخی در پناه قانون  ، ۱۳۷۵ ، صص۲۱۷-۲۱۶

مسجد ملا حسن (خوی)

این بنا که در شهرستانخوی واقع گردیده ، در قرن ۱۲ هجری توسط احمدخان دنبلی به نام شیخ الإسلام ساخته شده بود و بعد از ویرانی در اثر زلزله ، حدود سال ۱۲۹۶ ه ق توسط حاجی ابراهیم تاجر از نو بنا گردیده است .

مسجد کنونی دارای شبستان ستونداری با ستون های سنگی و پوشش طاق و گنبد است.

منبع :ریاحی ، ۱۳۷۲ ،ص ۲۰۷

مسجد ملاحسن خوی دارای شبستانی زیبا و بزرگ میباشد. ورودی اصلی این مسجد بدون حیاط است.

سالن اصلی مسجد دارای دو ردیف ستون سنگی میباشد. درب دیگر مسجد به سمت بازار قدیمی خوی باز میشود.

دیواره های مسجد تا ارتفاع ۸۰ سانتی از سنگ ساخته شده اند و ادامه دیوار را با آجر بنا نموده اند.

در ساخت گنبد از آجر برای تزئین آن استفاده شده طوری که شکلهای لوزی ، دایره و گل ۱۸پر به آنها داده اند. در اطراف گنبدهای مسجد نورگیرهایی قرار دارند.

ستونهای مسجد سنگی هستند و چف و بستهای آن با اتصالات سربی به خوبی انجام گرفته است. و دارای ۱۲ طاق گنبدی شکل است که در آنها طرهای مختلفی به کار رفته است

ین اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۵ با شمارهٔ ثبت ۱۸۴۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

.

مسجد مطلب خان (خوی)

مسجد مطلب خان شهرستان خوی تنها مسجد روباز کشور و از جمله بناهای تاریخی مذهبی آذربایجان غربی به شمار می رود که از ویژگیهای معماری کم نظیری برخوردار است.

این بنا در مرکز شهر ، کنار بازار و ابتدای خیابان طالقانی واقع گردیده و از بناهای قدیمی و در خور توجه خوی است.

در خصوص تاریخ ساخت و صورت اولیه بنا اطلاع دقیقی در دست نیست ،لیکن آنچه که بیشتر مورد توافق است ، این است که بنای مسجد در دوره ایلخانی ساخته شده و در دوره قاجار از طرف مطلب خان - حاکم خوی – تغییرات و تعمیراتی صورت گرفته است. بنای کنونی مسجد به ابعاد تقریبی ۲۳ در ۳۰ متر ، در میان ، دارای صحن رو بازی به ابعاد تقریبی ۱۶ در ۱۶ متر است که در اطراف آن ، حجرات دو طبقه ، شاه نشین رفیع و در وسط آن ، حوض سنگی بزرگی قرار دارد . همچنین در بخش شمالی ، شبستانی مستطیل شکل به ابعاد تقریبی ۶ در ۱۰ متر واقع شده است.

با مطالعه نقشه و ویژگی های ساختمانی بنا تا حدودی می توان وضعیت اولیه بنا را بازسازی کرد که بر طبق آن، بنای اولیه به صورت گنبدخانه ای بزرگ به ابعاد تقریبی ۱۶ در ۱۶ متر با پوشش گنبدی مسقف می شده و در اضلاع داخلی آن ، شاه نشین هایی بزرگ ، و در دو زاویه جنوبی بنا ، جرزهای حجیم و در داخل آنها ، راه پله هایی برای دسترسی به پشت بام ساخته بوده اند.

جرزهای حجیم جنوبی و زوایای مستحکم شمالی بنا ممکن است تکیه گاه و پشت بند گنبد بزرگ بنا بوده باشد.

بعد از ساخت بنا تا دوره قاجار ، گنبد بنا فرو ریخته و  بازسازی آن در دوره قاجار امکان پذیر نبوده است .بدین خاطر ، فضای گنبدخانه در این دوره تبدیل به صحن روباز گردیده و ایوان نیز به صورت نمازخانه ای تغییر شکل یافته است.

این بنای تاریخی به شماره 4846 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

منبع : پیرنیا ، ۱۳۶۹ ، ص ۲۶۵