یادداشتی بر مجموعه غزل " نوون عشق"

یادداشتی بر مجموعه غزل " نوون عشق"

سرودە روح اللە باقلانی

????مهدی آرمانی

نوون عشق مجموعه غزل های روح الله باقلانی، شاعر ایلامی است که انتشارات
نیشتمان در ۱۱٤ صفحه به همراه سی دی با حمایت حوزه هنری انتشار داده است.
نوون عشق، مجموعه از ٤۹ غزل شاعر و یک مثنوی که در ابتدای کتاب آمده است.
و همچنین، نخستین مجموعه چاپ شده شاعر است.

عنوان کتاب " نوون عشق" ترکیبی از واژه کردی" نوون" به معنای نشانی و عشق است و می تواند تداعیگر غزل های عاشقانه کتاب باشد.
و ناخودآگاه عنوان مجموعه شعر" نوون دووس"، سرودە فرهاد شاهمرادیان که در سال ۹۲ انتشارات زانا انتشار داد را هم به ذهن متبادر می سازد.
طرح جلد کتاب، تصویری است از طاوسی و لکه های رنگی که در امتدادش جاریست و تاویل گر دنیای رنگین و عاشقانه شاعر است.

مثنوی ابتدای کتاب، مناجات نامه ای عرفانی از زبان شاعر و با بهره گیری از عناصر طبیعی است و شاعر با بهره گیری از این عناصر، و استفاده از وزن عروضی این مثنوی را در کام مخاطب شیرین می سازد.

ئاو کیەنی زڵاڵی گیانتە
نان گەنم، قاری قورئانتە

زڵف شەنە، ئەو چنمەێ: گیستە
ئاوِ وەنی: ئەسر چەم فیستە

گوڵ هەگ وشکێ، خەنگ لێوتە
مانگ، بەر کاڵێ دە پەل سێوتە

خۊن خوەرت شەو دە قەمەر نیشنی
شەهد تیەڵ گوڵ دە شەکەر نیشنی
....

مجموعه " نوون عشق" مشحون از واژه و ترکیب های ناب کوردی است و واژه ها و ترکیب های از این دست در جای جای غزل ها نمایان است.

وەرئەێوان، خنیەوەنان، جاماڵ خوەر، قوم گووچان، گریە بژانگ، موور تووریان، چۊزە چۊزە لێو هشک، قڵا واران، شووف شەوار، ڕێشت، ئاڵێشت و....

شاعر مجموعه " نوون عشق" با استفاده مناسب از قافیه و استفاده از قافیه های درونی و گاه انتخاب واژه های دشوار به عنوان قافیه و ترکیب های زیبا و بهره گیری از موسیقی واژه ها، و استواری زبان، توانسته است طنطنه و آهنگ را در غزل ها به نمایش بگذارد.

پەڵ وە شنن جوور گوڵ، خۊن ڕشنن چۊ ئەنار
ها مل خوەر خۊن تۊ، ها چەم هەر تۊ ئەنار

باخ دەمێ ئەر غەوان، داخ ِ دڵێ ئەر غەنوون
هەم دڵ و هەم دەم جنوون، هەم ڕەنگ و هەم ڕۊ ئەنار

سەوڵ بڵێن ئەو بچم، دێرە گوچان فرووشن
شیشە بۊین مەێنتە، گێشتێ هە سان فرووشن

باخ خەم و شاخ ڕۊت، ها دەنگ بڵبڵ سرۊت
دەێرە ک باخەوانەێل گوڵ وە زەلان فرووشن

ت هە گوڵی م هە دڕگ، عاشقیِ ت چۊ بکەم
ت هە نووی م هە شڕگ، م چۊ وەرەو ت ڕۊ بکەم

ئەر خۊن دە چاوانت ڕشێ زانم ک تاوانت نیە
داخت دە بێ تاوانیە، تاوان دە چاوانت نیە

شاعر با استفاده مناسب و بهره گیری از عناصر طبیعی و تخیل شاعرانه خود، تصویرهای زیبایی را خلق کرده و به تصویر کشیده است.

وە پەرچین بژانگەێلت ڕێ باخ و کیەنی وێنی
دە خوەرئاواێ گلارەێلت، لەشم خوازی بشووری خوەت

تەلێ دە گیس خوەت بێەم تا نەگلم دە تاش ت
چەمت وەمو ک گوم نەوم، دە نام وەڵنگە واش ت

ئەگەر بەن دڵت بخوەێ، وەرد بەن دڵم گرنگ
وە بەن بەن دڵم چنم، بەن وە بەن کڵاش ت

سەرم ئەو لەێ سەرت ئەر بوو، شەوێگ ئەڵ بان باڵێنجت
تەر تاف گلارەم دوو، تەمام گیان باڵێنجت

وەرژە ئەزان گوڵ سوو خەم دە سەرت توورنی و
عەتر هەناس دەم پۊنەێ سەحەرت گیان منە

لاڵە دە شەرم شەڵەمت پێاڵە سەرەو خوار گرێ
جوور خوەر ئەر خووف کِوِر ها دە وەرت گیان منە

مجموعه " نوون عشق" عاشقانه صرف نیست؛ شاعر در غزل ۱٤ کتاب توانسته است نگاهی متفاوت به عشق و جهان پیرامون خودش داشته باشد و به نوعی نگاه هستی محور و پدیدار شناسانه خودش را نمایان ساخته است.

عاشقی و عشق زەمین گێشتێ درووکانیە
پێشت نەوەس، پێشت نەوەس پێشتێ درووکانیە

دەم وە شڕەێ خۊن چەمەێل زِ مسان ڕازنێ
وە هاڕێ هەم گوڵ و ڕەنگ و ڕێشتێ درووکانیە

کووخەکێ هەم فریەس ئرا پەنج دو ڕووژ ژیان
کاخ زەمین، بەن وە بەن خێشتێ درووکانیە

شاعر با آوردن ردیف تازه " درووکانی" و ایجاد ارتباط مستحکم با قافیه، به انسجام غزل افزوده است.

شاعر مجموعه توانسته است آنچه را که خواسته بگوید و در این میان نشانی از تکلف و پیچیدگی های انتزاعی و ذهنی دور از دسترس نیست و اشعار شاعر از قابلیت ارتباطی مناسبی بر خوردار است و نشانی از آشفته گویی و پراکنده گویی های نامأنوس دیده نمی شود

بنیشەو ڕۊ گلارەم ک نۊر چەم تنی ت
کولِ دنیا خەمەو خاک، خوەش و بێ تەم تنی ت

خوە زەو یەێ ڕوو دە پەر چین چەم هشکە گڵاڵان
دە عشق ت، م میل زەمزەم و کەو سەر بکیشم

شاعر گاه زبان به نابسامانی روزگار می گشاید و دغدغه های اجتماعی اش را نشان می دهد و گذشته ای نه چندان دور را یادآور می کند.

تاڵ مۊیِ سێوڵت زامن خەروارێ زەر
ئێمە وە یەێ بافە ڕیش، یەێگلە نان فرووشن

و از بیت های دیگر شاعر که همراه با تصویر های بدیع وکشف های تازه است.

خەنگ خەمەو گوڵ دەمت، وە خۊنم ئەر بووی تەمام
شەفەق خەمەێلم ئەو کەم و شەوان خەمەێلت ئەو چنم

م سینگم کەمە قەفەس، هەناسەگەم! ک دەر نچی
ت سینگت بکە سەدەف، هەمڵکە دانگێ شنم
چنەو گیانم دە تەنیاێ و تیەریکان عاجزەو سەرد
دڵم قرچێ دە نام مانگە شەو هەم خوەر بکیشم

در مجموعه " نوون عشق" شاعر به ظرفیت های زبانی و استفاده از واژه ها و هم آوایی واژه ها توجه نشان داده است و به فراوانی بیت هایی از این دست را می توان در این مجموعه پیدا کرد.

شێوە خوەش باڵا شرین! دەو باخە خەم کوو کەن نەچوو
کول سوو سەر سووسەن بڕن، شەو شین شەو بوو کەن نەچوو

سیرەت دە گیانت تووریا، خیرەت دە خۊنت شووریا
بەن بەن سقانت سووزنێ، دەردێ ک ئەڵ گیانت نیە

ئەسر وەن و زڵف شەن و کِرف کونار گەون و
مەڵوەن گوڵ، مەڵوەن شووکەو شەکەرت گیان منە

و از دیگر ویژگی های مجموعه حاضر استفاده از اوزان خوش آهنگ و گاه اوزان دوری است که شاعر به تناسب و متناوب استفاده کرده است.

دە خوەم چگم ئڕا ت، سەر ئەڵگرم ئڕا خوەم
دە خوەم ژێیم ئڕا ت، دە تو مرم ئڕا خوەم

لەشم خاکە، بەشم خاکە، یە ملک ئارەشم خاکە
دە نام تووز تەم مردن، گوڵەێڵ کەڵ مەست شاکە!

و از دیگر غزل های شاعر می توان لطافت بیان و عاطفه را مشاهده کرد می توان به غزلی که شاعر برای مادر سروده اشاره کرد.

ت وە خڕ خوەت و خودات، م خەێر خاڵ داڵگم
باخ بهێشت ئڕا خوەتان، م هامە داڵگم

و بیت هایی از این دست می توان اشاره کرد.
خۊن دڵم ها دەم ت، م خاکم و لاڵە تنی
گیان م ها قەپاڵ ت، مەێ منم و پێاڵە تنی

فراوانی واژه ها و عناصر طبیعی ازدیگر ویژگی های مجموعه" نوون عشق" است و عموما در اشعار کردی از این واژه ها به وفور استفاده می گردد و شاید زیست بوم و جغرافیای زندگی شاعر از عوامل تاثیر گذار در این بهره وری و همزیستی با طبیعت باشد و شاعر در این مجموعه با استفاده از صنعت های ادبی و تشبیه و تشیخص این زیست بوم و همجواری و همزیستی با طبیعت را نمایان می سازد.
واژه هایی چون، کیەنی،گوڵ، شەن، شەماڵ،تاف، چۊزە، ئشکەفت، یاڵ و...

سبک شعری و شگردهای استفاده شده در مجموعه شعری، "نوون عشق" تشابهاتی با مجموعه شعر" نوون دووس" اثر فرهاد شاهمرادیان دارد و همان سیلاب واژه ها و شوریدگی و جنون شاعرانه در این مجموعه پیداست.
زبان شعری مجموعه حاضر از قابلیت مناسبی برخوردار است و تنها در چند جا به نظر می رسد شاعر از این جابه جایی استفاد کرده است در بیتی به ضرورت وزن از واژه "گوچان" به جای " گووچان" استفاده کرده است.

سەوڵ بڵێن ئەو بچم دەێرە گوچان فرووشن
شیشە بۊین مەێنتە، گێشتێ هە سان فرووشن

و در بیت دیگر واژه ی "گووچان" به کار گرفته شده است.

چۊ قوم گووچان چەمانی قامەت قام و چمان
ها ڕکووع قامەت بەرزە چنارەێلێ ک چگ

و همین جابجایی حروف در واژه "چاو" به جای "چه م" تکرار شده است و در جای دیگر از واژە " ئڕێ" که شکل محلی واژه "ئڕا" استفاده شده است.

مجموعه" نوون عشق" نمونه ای از غزل های زیبای کردی است که از ارزش ادبی برخوردار است و قابل تأمل است.
و سرشار از تغزل هایی عاشقانه و ناب و خیالی زلال است که بر قامت غزل ها دوخته است.

مجموعه "نوون عشق" مجموعه منسجم و یکدست از غزل های شاعر است که نشانگر ذوق سرشار و طبع ذاتی شاعر دارد و نشان از استعدادهای نهفته دارد که آماده شکوفایی هر چه بیشتر است.
و یادآور این کلام" ظاهر سارایی" ادیب و شاعر ایلامی است که در معرفی شاعر در وبلاگ خود در سال ۹۳ نوشته بود:

شاعری که می تواند شاعری بزرگ باشد...

برای شاعر این مجموعه، توفیق روز افزون دارم.

(باز نشر از کانال ده‌روه‌چ)

#حوزه_هنری_استان_ایلام