شاعر عاشقانه های اردیبهشت

«و قاف حرفِ آخرِ عشق است
آنجا که نام کوچک منآغاز می‌شود»

دوم اردیبهشت ماه 1338 مردی پا به عرصه حیات گذاشت که سال ها بعد شعری که در ابتدای این متن آمد را درباره خود سروده بود. سالروز تولد قیصر امین پور فرصت مغتنمی است برای دوباره یاد کردن از شاعری که خیلی زود از دست مکتب ادبی و هنری انقلاب اسلامی رفت. قیصر امین‌پور در ۲ اردیبهشت ۱۳۳۸ در روستای گتوند (شهرستان امروزی) از توابع شهرستان شوشتر در استان خوزستان به دنیا آمد. دوره راهنمایی و متوسطه خود را در مدرسه راهنمایی دکتر معین و آیت اله طالقانی دزفول گذراند و در سال ۱۳۵۷ در رشته دامپزشکی دانشگاه تهران پذیرفته شد، ولی پس از مدتی از تحصیل این رشته انصراف دادقیصر امین‌پور، در سال ۱۳۶۳ بار دیگر اما در رشته زبان و ادبیات فارسی به دانشگاه رفت و این رشته را تا مقطع دکترا گذراند و در سال ۱۳۷۶ از پایان‌نامه دکترای خود با راهنمایی دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی با عنوان «سنت و نوآوری در شعر معاصر» دفاع کرد. این پایان‌نامه در سال ۱۳۸۳ و از سوی انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شد.

او در سال ۱۳۵۸، از جمله شاعرانی بود که در شکل‌گیری و استمرار فعالیت‌های واحد شعر حوزه هنری تا سال ۱۳۶۶ تأثیر گذار بود. وی طی این دوران مسئولیت صفحه شعرِ هفته‌نامه سروش را بر عهده داشت و اولین مجموعه شعر خود را در سال ۱۳۶۳ منتشر کرد. اولین مجموعه او «در کوچه آفتاب» دفتری از رباعی و دوبیتی بود و به دنبال آن «تنفس صبح» تعدادی از غزلها و حدود بیست شعر نیمایی که بعضی به اشتباه این اشعار را سپید می‌پندارند را در بر می‌گرفت. این کتاب از سوی انتشارات حوزه هنری وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی به چاپ رسید. امین پور هیچگاه اشعار فاقد وزن نسرود و در عین حال این نوع شعر را نیز هرگز رد نکرد.دکتر قیصر امین‌پور، تدریس در دانشگاه را در سال ۱۳۶۷ و در دانشگاه الزهرا آغاز کرد و سپس در سال ۱۳۶۹ در دانشگاه تهران مشغول تدریس شد. وی همچنین در سال ۱۳۶۸ موفق به کسب جایزه نیما یوشیج، موسوم به مرغ آمین بلورین شد. دکتر امین‌پور در سال ۱۳۸۲ به‌عنوان عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزیده شد. وی در سال ۱۳۸۶ بر اثر بیماری کلیه و قلب دار فانی را وداع گفت. به همین مناسبت می توان نگاهی هر چند گذرا به آثار مهم این شاعر انقلاب اسلامی داشت که یاد و خاطره او همچنان زنده است.

* طوفان در پرانتز (نثر ادبی/1365)این کتاب اولین اثر مرحوم قیصر امین پور است. در این داستان، نوجوانی با نام «یاشار» پس از سال‌ها انتظار برای دیدن عمو رحمان و پسر بیمارش قاسم، که قرار است برای مداوا به تهران بیایند، متوجه می‌شود که آن‌ها در مسیر تهران ـ تبریز تصادف کرده‌اند. عدم مراجعه‌ی عمو و پسرش، یاشار و پدر را بر آن می‌دارد که پس از سال‌ها به دیدن آن‌ها بروند. اما آن‌ها ناامید از یافتن عمو و قاسم راهی تهران می‌شوند، پس از عزیمت به تهران، یاشار با موتور سیکلتی تصادف کرده، چندروزی در بیمارستان بستری می‌شود. او در طول مدتی که در بیمارستان بستری گردیده با جوانی نقاش آشنا می‌شود. تصویر جوانی که از لبه‌ی پرتگاه در حال سقوط است و پیرمردی که فقط می‌تواند آن طرف پرتگاه، مرگ جوان را به نظاره بنشیند، آخرین تابلویی است که جوان نقاش قبل از مرگ خود به تصویر می‌کشد و آن را به یاشار هدیه می‌دهد. یاشار از مشاهده‌ی این تابلو به رازهایی پی می‌برد و...

* منظومه ظهر روز دهم (شعر نوجوان/1365)این کتاب، ماجرای قهرمانی های حضرت قاسم(ع) را روایت می کند. «امین پور» از بهترین شاعران کودک و نوجوان پس از انقلاب بود. از جمله ی کتاب های او در این حوزه، «ظهر روز دهم» نام دارد که درباره ی قهرمانی های حضرت قاسم(ع) فرزند 12 ساله ی امام حسن(ع) در کربلاست. گفته می شود در واقعه ی کربلا، نه یا ده کودک شهید شدند که حضرت قاسم(ع) یکی از آن هاست که در کنار عموهایش امام حسین و حضرت ابوالفضل(ع) جنگید. مرحوم «قیصر امین پور» این منظومه را در سال ۱۳۶۴ سروده که برای نخستین بار در سال ۱۳۷۳ منتشر شد. این کتاب برای سومین بار از سوی انتشارات سروش با تصاویر رنگی به چاپ رسیده است. این منظومه در جشنواره ی کتاب کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزیده شده است: «کربلا آن روز غوغا بود عشق تنها بود! آتش سوز و عطش بر دست می بارید در هجوم بادهای سرخ بوته های خار می لرزید از عَرَق پیشانی خورشید، تر می شد ... انصاف باید داد که امین پور در منظومة ظهر روز دهم، با استادی و زبان همه کس فهم، در قالب شعر که تأثیرگذاری اش از نثر هم بیشتر است و هم ماندگارتر، توانسته است تصویری زیبا از واقعة کربلا و روز عاشورا ارائه کند. حکایت، حکایت رشادت کودکی در آن روز خونین است که "گرچه کودک بود، شمشیر بلندی داشت"، "کودکی تنها که شمشیر بلندش کربلا را شخم می زد.» فیروزه گل محمدی نیز با تصویرگری های خود داستان را هرچه زنده تر و شکوهمندتر کرده است.

* مثل چشمه، مثل رود (شعر نوجوان/1368)امین پور، شاعر توانای معاصر، جز در حوزه شعر برای مخاطبان بزرگسال، در حوزه شعر نوجوانان هم تجربه های ارزنده ای کرده و آثار برجسته ای از خود به جا گذاشته است. شعر برای نوجوانان، از دو حیث با شعر برای بزرگسال تفاوت دارد: یکی زبان و دیگری مضمون. اما طرفه اینجاست که امین پور به زبانی دست یافته است که مرزی میان اشعارش - چه برای بزرگسالان و چه برای نوجوانان - دیده نمی شود. او حتی مضامینی که برای نوجوانان برمی گزیند تفاوت چندانی با مضامین بزرگسالان ندارد: چشمه ها در زمزمه روزها در شست وشو موج ها در همهمه جوی ها در جست وجو چه کسی می تواند بگوید که این شعر نوجوانان است، نه مخاطب عام بزرگسال؟ به هرحال، "مثل چشمه، مثل رود" را مخاطب غیرنوجوان نیز خوانده و پسندیده است. این کتاب کم حجم حاوی بیست شعر است که همگی در سال های دهة 1360 و روزهای سخت جنگ و دفاع مقدس سروده شده اند.

* بی بال پریدن (نثر ادبی/1370)کتاب «بی بال پریدن» نوشته مرحوم قیصر امین پور شاعر معاصر، مجموعه ای است از یازده قطعه نثر ادبی که با بهره گیری از طنز و نگاهی شاعرانه، به بیان صمیمیت از دست رفته و اختلاف طبقاتی حاکم بر جامعه می پردازد. کتاب حاضر به لحاظ تلفیق موفق نثر و شعر، اثری متفاوت به شمار می رود. «بی بال پریدن» شامل قطعه هایی به نام های ۱.بی بال پریدن ۲.کتاب ها مثل آدم ها هستند. ۳.آدم ها مثل کتاب ها هستند. ۴.زندگی در حاشیه ۵.تقسیم عادلانه ۶.خدا در همسایگی ما ۷.مثل کوچه های روستا ۸.مثل جاده های شهر ۹.سرودی برای پاکی ۱۰.پیش از آفتاب ۱۱.چراغ سبز است. کتاب حاضر به لحاظ تلفیق موثر نثر و شعر، اثری متفاوت به شمار می رود: «بعضی از آدم ها خط خوردگی دارند و بعضی از آدم ها غلط چاپی دارند. بعضی از آدم ها زیادی غلط دارند و بعضی غلط های زیادی!»

* آینه های ناگهان (مجموعه شعر/ 1372)این اثر گزیده شعرهای شاعر نام آشنا و توانای نسل امروز، دکتر قیصر امین پور است. این شعرها در فاصله زمانی سال های 1364 تا 1371 سروده شده اند. استاد امین پور هم از حیث جوهره ی شعری و هم به لحاظ دانش شعری در جایگاهی ممتاز و متفاوت ایستاده است . عناوین بعضی از شعرها عبارتنداز: روز ناگزیر؛ غروب؛ جرئت دیوانگی؛ قاف؛ سطرهای سفید؛ نامی از هزار نام؛ نه گندم و نه سیب؛ حرف آینه ها و ... این مجموعه حاوی شعرهای کودکانه، با مضمون‌های آموزشی، تربیتی و اخلاقی است. کتاب حاوی شعرهای پنج‌تایی و تک‌شعر است. در شعرهای پنج‌تایی، برای پنج نوع از هر موضوع مورد نظر شعر سروده شده است.