دف در بطن فرهنگی عرفانی ایران جای دارد

کژوان ضیاء‌الدینی داور این دوره از جشنواره «دف، نوای رحمت» با تاکید بر افزایش سطح کیفی و کمیتی این رویداد فرهنگی هنری به خبرنگار اعزامی پایگاه خبری حوزه هنری گفت: هفتمین جشنواره دف‌نوازی «دف، نوای رحمت» نسبت به دوره قبل آن کیفیت و سطح بالاتری را دارد. همچنین تنوع استان­‌های شرکت کننده در این رویداد فرهنگی هنری بیشتر شده است. چرا که در دوره‌های قبل تجمع شرکت کنندگان بیشتر از استان‌های کردستان و تهران بود. اما امسال استان‌های زیادی در این جشنواره حضور یافته‌اند. این موضوع باعث رقابت بسیار نزدیک میان برخی گروه‌ها و داوری بین آنها را سخت کرده است. به این ترتیب انتخاب گروه‌های برگزیده با حساسیت و دقت بیشتری از سوی هیئت داوران پی‌گیری می‌شود.

ضیاء‌الدینی در خصوص خلاقیت جوانان و قابلیت‌های دف برای نواخته شدن در مدل‌های مختلف گفت: دف تجربه حضور در موسیقی کلاسیک ایران را هم داشته است. چرا که الزاما ساز منحصر به موسیقی فولکلور نیست. با اینکه دف را موسیقی فولکلور حفظ کرده و به دوران ما رسانده است اما در انحصار مطلق آن نیست. امروزه دف در کنار تنبک به عنوان ستون‌های سازهای کوبیه‌ای موسیقی کلاسیک در ایران است. حتی در موسیقی پاپ هم ما شاهد حضور دف‌نوازی هستیم. دف با قابلیت‌هایی که دارد راه‌های نفوذ به شیوه‌های گوناگون موسیقی را پیدا کرده است. به عنوان مثال در موسیقی کلاسیک شیوه کلاسیک دف‌نوازی را می‌بینیم. همچنین در موسیقی پاپ با نمودهای مردم پسند دف‌نوازی مواجه هستیم.

وی افزود: ما می‌توانیم با استفاده از تجربیات اساتیدی هم‌چمون بیژن کامکار که در سیر کلاسیک سازی دف نقش موثری داشته‌اند، ماهیت وجودی دف را خیلی بهتر و هنری‌تر ارائه دهیم. چرا که امروزه دف نوازی در شیوه پاپ و فولکلور خود نسبت به شیوه کلاسیک آن بیشتر خود را نشان داده است. ما باید دورهای ریتمیک در موسیقی کلاسیک خود را، چه در تصنیف‌های قدیمی و چه در پیش درآمدهای قدیمی، پیدا کنیم و با بازسازی آن‌ها برای ساز دف بروز کنیم. اینگونه دانش خود از الگوی ریتمیک دف را افزایش دهیم.

ضیاء‌الدینی با توصیه به جوانان برای حفظ دف به عنوان یک ساز معنوی و ذکرآوری آن افزود: دف در بطن فرهنگی عرفانی کشور پرورش یافته است. دف همیشه روحیه عرفانی را با خود داشته‌ است. کارکرد موسیقی در بطن فرهنگی خود باید مورد توجه دف‌نوازان قرار گیرد. جوانان باید از خود بپرسند که موسیقی را برای چه چیزی کار می‌کنند. باید هدف خود را از موسیقی بدانند و راه رسیده به آن هدف را شناسایی کنند.

این استاد نوازندگی موسیقی ایرانی با انتقاد از شیوه آموزش موسیقی در حال حاضر گفت: متاسفانه آموزش از طریق نُت و از طریق نمودهای بصری بیش از حد مورد توجه قرار گرفته است. این در حالی است که ما برای یادگیری موسیقی از هزاران سال پیش تا کنون با دقت در شندیدن نواخته شدن آن توسط اساتید دف و ارتباط مستقیم میان استاد و شاگرد انتقال داده می‌شد. اما امروزه نُت به عنوان یک واسطه به جای کمک به موسیقی نقشی منفی را ایفا می‌کند. چرا که استفاده نُت، روح و فرهنگ عرفانی ساز را از آن سلب کرده است. وقتی نُت جای بسیاری از آموزش‌های ساز را می‌گیرد به نوعی آموزش را از شیوه حقیقی به شیوه مجازی و یا از راه دور تبدیل می‌کند. ما نمی‌توانیم بسیاری از ویژگی‌های فرهنگی و اخلاقی دف را از طریق نُت به شخص یادگیرنده انتقال دهیم.

وی در پایان گفت: فرهنگ آموزش شفاهی بسیاری از فرهنگ‌ها و اخلاق درست در نواختن ساز و پرداختن به آن را منتقل می‌کند. متاسفانه امروزه در میان هنرمندانی که به فعالیت موسیقی خود با دف پرداخته‌اند بسیار کم‌رنگ شده است.