موضع فلاسفه به موسیقی، مسیر بهره‌مندی از موسیقی را هموار می‌کند
حجت‌الاسلام فلاحتی پاسخی که فلاسفه به ماهیت موسیقی و جنبه‌های زیبایی‌شناسانه آن داده‌اند را راهی برای هموار کردن مسیر بهره‌مندی از موسیقی دانست.
به گزارش پایگاه خبری حوزه هنری، دومین نشست از «سلسله نشست‌های تخصصی موسیقی» با موضوع «حکمت موسیقی» با حضور حجت الاسلام مجتبی فلاحتی پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه در سالن اجتماعات حوزه هنری قم برگزار شد.
در ابتدای نشست حجت‌الاسلام فلاحتی پاسخی که فلاسفه به ماهیت موسیقی و جنبه‌های زیبایی‌شناسانه آن داده‌اند را راهی برای هموار کردن مسیر بهره‌مندی از موسیقی دانست.
وی نظریه‌های سلبی یا ایجابی فلاسفه از فیثاغورث تا شوپنهاور را مطرح و جریانی مانند هگل یا علامه جعفری که موسیقی را صوت انتزاعی موقت و تجزیه کننده نفس انسان می‌داند را بررسی کرد.
فلاحتی همچنین نظر شوپنهاور که موسیقی را عظیم و بالاتر از نفس انسان می‌داند را تشریح کرد.
حجت‌الاسلام فلاحتی سپس با اشاره به تفاوت‌های شکل‌گیری معنا در ذهن انسان و دیگر موجودات، به جنبه‌های زیبایی‌شناختی موسیقی، پیام‌دار بودن یا نبودن موسیقی و ادراکی یا تحریکی بودن آن پرداخت.
وی در ادامه 8 سوال راهبردی فلسفی در باب موسیقی مطرح کرد و به پاسخ آنها پرداخت. فلاحتی در جواب این سوال که آیا موسیقی می‌تواند موجب کمال انسان شود؟ به دیدگاه ابوعلی سینا درباره کمال انسان اشاره و تصریح کرد: «ایشان کمال اول را در بالفعل شدن ذاتیات انسان و کمال دوم را در بافعل شدن عرضیات انسان می‌دانند و می‌گویند موسیقی موجب کمال نفس انسان می‌شود که همان کمال عرضیات است. بوعلی در کتاب اشارات موسیقی را یکی از راه‌های وصول و سیر و سلوک می‌داند.»
این پژوهشگر همچنین با طرح 10 سوال عرفانی در باب موسیقی و پاسخ عارفان، دیدگاه عرفانی به مقوله موسیقی که غالبا مثبت بوده، را بررسی کرد. ارتباط موسیقی و ماوراء، موسیقی و سعادت انسان موسیقی، سماء عارفانه موسیقی و عرفان‌های کاذب از جمله مباحثی بود که در این بخش مطرح شد.
در قرآن کریم 70 تعبیر در مدح موسیقی وجود دارد
حجت الاسلام فلاحتی در نخستین نشست تخصصی موسیقی با موضوع «ترمینولوژی موسیقی و نصوص موسیقایی اسلامی» به تشریح فقه و جایگاه آن در مسیر زندگی بشر پرداخته و قرآن و روایات را از منابع مهم استخراج قوانین فقهی دانست.
وی همچنین گفت: در نصوص(قرآن و روایات)، لغت «غنا» برای آواز و تعابیر «آلات لهو و لعب»، «آلات عزف» برای موسیقیِ سازی استفاده شده است.
فلاحتی خاطر نشان کرد: حدود 300 روایت از بزرگان دین درباره موسیقی موجود است. در قرآن کریم نیز 100 تعبیر در مذمت و 70 تعبیر در مدح موسیقی وجود دارد که این نشان از اهمیت موسیقی در اسلام و لزوم بررسی دقیق و همه جانبه آن دارد.
وی تصریح کرد: اینکه میزان تعابیر در مذمت موسیقی بیشتر است، نشان از این دارد که در طول تاریخ چه در صدر اسلام یا زمان حاضر بسیاری از تولیدات موسیقی از نوع موجه آن نبوده، لذا جنبه‌های ذمی آن بیشتر بیان شده است. بودن نصوص مدحی نشان از تایید اصل این هنر دارد کما اینکه در روایاتی ائمه اطهار بر این مسئله صحه گذاشته‌اند.
فلاحتی نظرات مقام معظم رهبری درباره موسیقی و رویکردی که انقلاب اسلامی در باب موسیق ارائه کرده را موج چهارم تطور موسیقی دانست که مبتنی بر نظریه تعالی بخش بودن موسیقی است. از نظر وی موج اول اغلب موسیقی را حرام مطلق دانسته، موج دوم آن را قابل تامل و بررسی و موج سوم موسیقی را مجازِ مشروط دانسته است.
این پژوهشگر در ادامه، آیات و روایات در مذمت و مدح موسیقی و آواز را بصورت موردی تشریح و تفسیر کرد و تصریح کرد: «این تعابیر از مجموع 10 آیه قرآن کریم و 400 روایت استخراج شده است.
پس از سخنان حجت الاسلام فلاحتی نیز امیر حاج ابراهیمی پژوهشگر و مدرس موسیقی به بیان نظراتش درباره تاثیر بیانی موسیقی پرداخت و به تکنوازی قطعه‌ای با ِنی پرداخت. پرسش و پاسخ حاضران و حجت الاسلام فلاحتی پایان بخش این نشست تخصصی بود.
سلسله نشست‌های تخصصی موسیقی با رویکرد بررسی و تحلیل نظریات اندیشمندان مسلمان در 10 جلسه و با حضور حجت الاسلام و المسلمین مجتبی فلاحتی در حوزه هنری قم برگزار می‌شود.