نگاهی با چشم خریداری به طنز اصفهان!

حاضر جوابی و شیرین زبانی و شوخ طبعی مردم اصفهان، ریشه‌ای عمیق در تاریخ و فرهنگ این استان دارد. موضوع شوخ طبعی اصفهانی‌ها آنقدر جدی است که از چشم سیاحان و سفرنامه نویسان خارجی هم دور نمانده است و کم پیش می‌آید سیاحی درباره مردم اصفهان دو خط بنویسد و چند جمله‌اش را به موضوع لطیفه‌گویی و نکته‌سنجی اصفهانی‌ها اختصاص ندهند. حتی در این مورد چند کتاب مجزا هم به رشته تحریر درآمده‌است. از کریم شیره‌ای ها بگیر تا اسماعیل بزاز و ارحام صدرها، کسانی هستند که در یاد و خاطره مردم اصفهان و ایران پس از سال‌ها مانده‌اند. حالا ممکن است بعضی‌ها ایراد وارد کنند که؛ هر مطلب خنده‌دار و هر رفتار خنده‌داری، طنز نیست. خب، راست می‌گویند! ولی نگارنده بر این باور است که شیرین زبانی و طنز، طایفه‌هایی هستند که با هم هفت پشت غریبه هم نیستند و نسبت‌های فامیلی دارند.

کمی معاصرتر که نگاه کنیم در شعر طنز اصفهان به اسامی‌ای مانند سیدجعفر موسوی(متخلص به خاکشیر اصفهانی) پریش و آشفته شهرضایی، خاسته خمینی شهری و... بر می‌خوریم. اسامی‌ای قابل مکث و تامل که نشان ازجایگاه ادبیات شوخ طبعانه در بین شاعران اصفهانی دارد.

اگر بخواهیم به همین روزگار نگاهی بیاندازیم، ناگزیر باید از تاسیس دفتر طنز حوزه هنری اصفهان نام ببریم که تاسیس آن به همت  آقای مهدی تمیزی در سال 1385 اتفاق افتاد. قبل از آن شاعران طنزپرداز و طنزنویسان در محافل خصوصی و یا در انجمن‌های ادبی و بیشتر به عنوان زنگ تفریح، طنز می‌نوشتند. (حالا که خودمانی‌تر شدیم باید بگویم اگر چه فرهنگ ذاتی شوخ طبعی در اصفهان وجود دارد ولی در اصفهان هم مثل همه ایران زمین، قدر و جایگاه طنز و طنزپرداز، چندان که باید و شاید شناخته نشده است.)

سال 1385 (به صورت ثابت) اولین (حلقه طنز نصف جهان)  با مدیریت آقای محمود سلطانی برگزار شد. نشان به آن نشان که چهارشنبه‌های اول هر ماه، این جلسه با استقبال روز افزون ادامه یافت و تا کنون (137) جلسه از آن برگزار شده است. در حلقه طنز نصف جهان (که از آن جلسات مفرح و شادی آفرین هم است.) طنزپردازان، تازه‌ترین آثار خود را می‌خوانند و هنرشان را به معرض نمایش می‌گذارند .

در کنار حلقه طنز، به مرور احساس نیاز شد که نشست‌هایی تخصصی برای آموزش و نقد و بررسی آثار برگزار شود. به همین خاطر کارگاه‌های طنزنویسی در چهارشنبه دوم هر ماه به برنامه‌های دفتر طنز اضافه شد. این کارگاه‌ها که از سال 1395 شروع شده‌است، اکنون  با اسم (نشست طنزآوران نصف جهان) به طور منظم به کارخود ادامه می‌دهد.

کم کم ثمره تشکیل جلسات طنز منظم برای همگان عیان شد و طنزپردازان اصفهانی در طنز مطبوعاتی و  جشنواره‌ها و زمینه‌های مختلف طنزپردازی در سطح کشور درخشیدند و مطرح شدند که نام بردن از آن‌ها، مثل این می‌ماند که بخواهیم از گل‌های باغ گل‌های اصفهان نام ببریم. به هر ترتیب ممکن است اسامی تعدادی از قلم بیفتد و گل هم که نازک طبع و شکننده است... فقط جهت تنویر افکار عمومی باید به دو کتاب طنز اشاره کرد که به کوشش مهدی تمیزی چاپ شده‌است؛ نصفهان1 و نصفهان2 . این دو مجموعه شامل طنزهای بیش از 60 طنزپرداز اصفهانی است.

 با قوت گرفتن جریان طنز در اصفهان، کم‌کم برنامه‌های عمومی‌تر هم در سطح استان برگزار شد که مهمترین آن (شب طنز خنداخند ) است که به نیت فصلی برگزار شد ولی به دلیل مشکلات مالی (که نُقل همه محافل است) گاهی مثلا یک برنامه برای فصل‌های سرد(پاییز و زمستان) برگزار شد و گاهی گذر عمر و فصل‌ها  آنقدر سریع بود که چشم برهم زدیم و طی یک سال، یک برنامه بیشتر اجرا نشد. در هر حال برنامه پر مخاطب شب طنز خنداخند، بیش از 20  بار برگزار شده و همچنان ادامه دارد.

با توجه به نیاز روزافزون جامعه به طنز و طنزپرداز و با همین فرمان که پیش می‌رود  آینده درخشانی پیش روی طنز اصفهان قرار دارد. چرا که تلاش و کوشش باتجربه‌ترها و سابقه‌دارها(از نوع مثبتش) زمینه‌های مساعدی برای ادامه مسیر طنز فراهم آورده است.

محمد پوررشیدی- مدیر دفترطنز حوزه هنری اصفهان