علی‌قُلی جُبِه‌دار مهم‌ترین نقاش فرنگی‌سازِ ایرانی

علی‌قُلی جُبِه‌دار مهم‌ترین نقاش فرنگی‌سازِ ایرانی
اصطلاح "فرنگی سازی"، برای توصیف الگوبرداری ناقص نگارگران ایرانی از نقاشی اروپایی، بیش از دویست سال، از اواخر سده یازدهم ه.ق تا اوایل سده ی چهاردهم ه.ق رایج بوده است.
دوشنبه ۰۴ آذر ۱۳۹۸ - ۱۱:۰۵
کد خبر :  ۴۴۶۳۳

اثری از جبه‌دار/ قرن هفدهم میلادی/ موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ

 

اصطلاح "فرنگی سازی"، برای توصیف الگوبرداری ناقص نگارگران ایرانی از نقاشی اروپایی، بیش از دویست سال، از اواخر سده یازدهم ه.ق تا اوایل سده ی چهاردهم ه.ق رایج بوده است. این هنر التقاطی، به موازات مکتب اصفهان رشد کرد و از نمودهای آن برداشت های ناقصی از پرسپکتیو و برجسته نمایی و منظره نگاری اروپایی بود.

علی‌قُلی جُبِه‌دار (سلاح دار) یا علیقلی جبادار مهم‌ترین نقاش فرنگی‌ساز اواخر قرن هفده و اوایل قرن هجده ایران است. وی تکنیک‌های ایرانی و اروپایی را توأمان و در کنار هم به کار می‌برد. این هنرمند به نام‌های علی‌قلی بیگ فرنگی و علی‌قلی جبه‌دار عباسی و علی‌قلی آرنااوت و علی‌قلی بیگ ارناوت نادری اصفهانی در هنر تصویرسازی ایران شهره بوده‌است.

منابع تاریخی در خصوص هنرمندان، در دوران صفوی، افشار، زند و قاجار بسیار ضعیف‌اند. تنها در تذکرهٔ آتشکده آذر اثر لطفعلی آذر بیگدلی از علی‌قلی جبه‌دار یاد شده، که در شرحی مختصر از «محمدعلی بن عبدل ابن علی‌قلی بیگ جبه‌دار» (جبادار) با نام مستعار «علی - فرنگ» نام برده، و مدعی‌است که وی مسیحی زاده‌ای بود، که به اسلام گرویده، و در اصفهان نقاش دربار صفوی بوده‌است. (فرنگ در اینجا اشاره به فرنگی‌سازی نقاش است). لطفعلی همچنین گزارش کرده که جبه‌دار با سمت «نقاش باشی» در دربار شاه تهماسب دوم و نادر شاه افشار خدمت کرده، اما پس از تحلیل رفتن بینایی‌اش، در مازندران به سال ۱۷۵۰ میلادی درگذشته‌است.

جبه‌دار در مکتب تحول یافتهٔ نقاشی صفوی (که در دورهٔ قاجار به «ایرانی سازی» شهرت یافته) جزو پیشگامان و استادان بنام محسوب است و با محمد زمان اول معاصر و در سبک نقاشی هماهنگ و هم سلیقهٔ او بوده‌است. از همزمانان او می‌توان محمد قاسم و استاد محمد و محمد ابراهیم و محمد مسیح را نیز نام برد.

این نقاش در نازک قلمی و رنگ آمیزی و ملاحت کار، در شمار استادانی‌ست که کارهایش دارای شهرت فراوان بود.

 

تصویر سفیر روس اثر علی‌قلی جبه‌دار

 

شاه سلیمان و درباریانش در اصفهان /۱۶۷۰ میلادی/ دو فرد گرجی در گوشه سمت چپ بالای تصویر و نام‌هایشان به زبان و الفبای گرجی/ اثر علی قلی جبه‌دار از مؤسسهٔ شرق‌شناسی سن پترزبورگ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ارسال نظر