طنز در رشد جوان

روح‌الله احمدی متولد خرداد 1368 است. طنزپرداز، شاعر و نویسنده است. نوازندۀ هارمونیکا است و سال‌هاست که به صورت حرفه‌ای کوهنوردی و طبیعت‌گردی می‌کند. به همین دلیل دربارۀ محیط‌زیست هم زیاد می‌نویسد. در جشنواره‌های طنز عناوین مختلفی کسب کرده. اگر برای رادیو و تلویزیون طنز بنویسد، معمولا خودش هم اجرا می‌کند. قبلا بیشتر برای مطبوعات می‌نوشت اما در دو سال اخیر فقط در مجلات رشد مشغول است. مثل تمام این سال‌هایی که برای مجلات رشد نوشته و می‌نویسد...

* لطفا بفرمایید که شما در مجلات رشد چه کار می‌کنید.

چند سال است که دبیر طنز مجله رشد جوان هستم. یعنی هفت-هشت صفحه طنز مجله رشد جوان را با کمک نویسندگان و دوستان طنزپرداز پر می‌کنم و تحویل سردبیر می‌دهم. در تمام این سال‌ها برای رشد نوجوان هم می‌نویسم.

* یعنی خودتان در رشد جوان نمی‌نویسید؟

در اولین سال‌هایی که به تیم طنزپردازان رشد جوان اضافه شده بودم، شعر یا نثر طنز می‌نوشتم. بعد که دبیر بخش طنز شدم، برای اینکه حرف درست نکنند و نگویند که همه کار را خودش انجام می‌دهد [با خنده]، دیگر ننوشتم. فقط مسئولیت صفحات طنز را برعهده گرفتم و صفحات را با طنزهای دوستان طنزپردازم پر کردم. اما الان یکی دو سال است که سوژه‌های تصویری می‌دهم و اغلب سوژه‌های روی جلد بخش طنز را من به تصویرگر داده‌ام. در مجلات امسال که از مهرماه منتشر می‌شوند، کمیک‌استریپ‌های کوتاهی هم نوشته‌ام که سعی کرده‌ام با دیالوگ‌های کوتاه با بدون دیالوگ باشند.

* از مخاطبان مجلات رشد جوان برای ما بگویید.

مخاطبان مجلات رشد جوان، دانش‌آموزان متوسطۀ دورۀ دوم هستند. یعنی دانش‌آموزانی که آخرین سال‌های تحصیل در مدرسه را می‌گذرانند. معمولا در هنگام ثبت‌نام، مدیر یا معاونان مدرسه به دانش‌آموز می‌گویند که اگر تمایل دارد برای دریافت مجلات رشد هم ثبت‌نام کند. البته اگر مدیر یا معاونان یادشان نرود و بگویند! گاهی هم دانش‌آموزان آنقدر به مجلات رشد محبت دارند که اگر اولیاء مدرسه هم فراموش کنند، دانش‌آموزان پیگیری می‌کنند تا مجلات رشد به دستشان برسد. هر کسی هم بخواهد می‌تواند از طریق سایت مجلات رشد به آرشیو مجلات دسترسی داشته باشد.

* چطور شد که به مجموعۀ مجلات رشد اضافه شدید؟

با دعوت دوستان طنزپردازم سیدامیر سادات‌موسوی و مهدی فرج‌اللهی که آن موقع با مجله رشد جوان همکاری می‌کردند. یادم می‌آید که یک روز بین ضبط یک برنامه رادیویی، داشتیم چای می‌خوردیم که مهدی پیشنهاد داد. من هم قبول کردم. راستی سیدامیر الان دو سال است که سردبیر مجله رشد جوان است و این کار را راحت‌تر می‌کند. وقتی سردبیرت دوستت باشد، جوان هم باشد، طنزپرداز هم باشد، راحت‌تر می‌توانی سر مطالب و صفحات چانه بزنی!

یک سال بعد از اینکه در رشد جوان شروع به نوشتن کردم، دوستانم در مجله رشد نوجوان هم از من خواستند که برای آن‌ها هم بنویسم. من هم –از خدا خواسته- قبول کردم. از همان موقع دبیر طنز رشد جوان هم شدم.

* چرا بیشترین فعالیت مطبوعاتی شما مربوط به مجلات رشد است؟

راستش من خیلی اهل فعالیت مطبوعاتی -به شکل رایجی که می‌بینید و می‌شناسید- نیستم. چون اولا طنز مطبوعات خیلی به‌روز است و تاریخ مصرف دارد و این موضوع خیلی با سلیقه من جور نیست. ثانیا گاهی اوقات مطبوعات جناحی عمل می‌کنند و به قصد تخریب طنزپردازی می‌کنند. در نشریات مختلفی نوشته‌ام اما خیلی کم پیش آمده که به صورت مداوم در نشریه‌ای بنویسم. یک بار سال 95 در روزنامه طنز وقایع تهرانیه که سردبیرش رضا ساکی بود ستون ثابت داشتم که تقریبا هر روز برایش می‌نوشتم. خاطرم هست که در آن سال دویست شماره نوشتم و در قالب ستون «از هر دری، وری» منتشر شد. در آن ستون می‌توانستم کار خودم را بکنم و راحت بودم. غیر از آن فقط در مجلات رشد، حضور ثابت داشتم و نوشته‌ام. طنزهایی که در مجلات رشد منتشر می‌شود، خیلی تاریخ مصرف ندارند. از طرفی علاقه‌ای که به مخاطبان مجلات رشد دارم، باعث شده بخواهم بیشتر و بهتر برایشان کار کنم. اکثر طنزپردازانی که در مجلات رشد با ما همکاری می‌کنند، با همین علاقه فعالیت دارند و برای دانش‌آموزان می‌نویسند.

* طنز چه جایگاهی در مجلات رشد دارد و چقدر خوانده می‌شود؟

با توجه به بازخوردهایی که از مخاطبان مجله می‌گیریم، طنز یکی از بخش‌هایی است که بیشترین مخاطب را دارد و وقتی که مجله به دست دانش‌آموزان می‌رسد، معمولا اول از همه به سراغ بخش طنز می‌روند. این مسئله برای من و دوستانم خوشحال‌کننده است اما در عین حال کار را هم برای ما سخت‌تر و حساس‌تر می‌کند.

* در این چند سالی که دبیر بخش طنز مجلۀ رشد جوان هستید، چه تغییراتی در بخش طنز دادید؟

در سال‌های اول کمی رنگ و لعاب بخش طنز مناسب نبود. می‌شود گفت که تعدادی طنز مکتوب توی صفحات ریخته می‌شد. بعد صفحات طنز به صورت پرونده‌ای ویژه درآمد و اسم «پاتوق طنز» روی آن گذاشته شد. از دوستان طنزپرداز بیشتری هم دعوت کردیم که کنار ما باشند. کم‌کم سعی کردیم با تصویرگری‌های بیشتر و مناسب‌تر، به کارمان جلوه بهتری بدهیم. هم تصویرگری‌ها بهتر شد، هم با اضافه شدن ایده‌های جدید تصویری، کارتون‌ها و کمیک‌استریپ، صفحات طنز جان تازه‌ای گرفت. در رشد جوانی که از شروع سال تحصیلی منتشر می‌شود، دو صفحه از طنز را با شکل و شمایل روزنامه‌دیواری‌های زمان مدرسه آماده کرده‌ایم.

* طنزی که در مجلات رشد جوان نوشته می‌شود چه تفاوت‌هایی با طنز بزرگسالان دارد؟

مخاطبان مجله رشد جوان در سنی نیستند که آن‌ها را کودک و نوجوان فرض کنیم. بزرگ شده‌اند اما هنوز دغدغه‌هایی مثل گرانی، تحریم و این چیزها را هم ندارند. همین کار را سخت‌تر می‌کند. طنزها باید مربوط به سن و حال و هوایشان باشد. از طرفی باید طنزها بانمک هم باشند و خنده بر لب‌های مخاطب بیاورد.

* در مجلات رشد جوان از چه قالب‌هایی برای نوشتن طنز استفاده می‌کنید؟

تقریبا از تمام قالب‌ها. شعر، بحر طویل، نثر، پرسش و پاسخ، توییت، کاریکلماتور، کارتون، کمیک‌استریپ و...

* از کمیک‌استریپ‌هایتان در مجلات رشد بگویید.

چند سال است که آخرین صفحه طنز مجلات رشد نوجوان، کمیک‌استریپی است که نوشتنش بر عهده من است. در این سال‌ها درباره موضوعات مختلف کمیک‌استریپ نوشته‌ام. از اردو و صرفه‌جویی و خانه‌تکانی و عید و امتحانات گرفته تا انتخاب رشته و آمادگی در برابر زلزله. سال گذشته برای محیط‌زیست پرونده ویژه داشتیم و تمام کمیک‌استریپ‌ها از زوایای مختلف به حفظ محیط‌زیست می‌پرداخت. امسال هم تمام کمیک‌استریپ‌ها در قالب مصوبات شورای دانش‌آموزی مدرسه، به موضوعات مختلف مدرسه و دانش‌آموزان می‌پردازد.

اما در مجله رشد جوان تا پیش از این کمیک‌استریپ نداشتیم. امسال که قرار شد صفحات طنز روزنامه‌دیواری داشته باشیم، به ذهنم رسید که کمیک‌استریپ کوچکی در گوشه این روزنامه‌دیواری جا بگیرد.

* ایده‌پردازی و نویسندگی کمیک‌استریپ چگونه است؟

طنزپردازی که می‌خواهد برای کمیک‌استریپ بنویسد، باید ذهنی تصویری داشته باشد که بتواند تصور کند آیا سوژه‌ای که نوشته آن‌طور که باید از آب درمی‌آید یا نه! یا فکر کند چطور بنویسند و چه توضیحاتی بدهد که تصویرگر بتواند به بهترین شکل آن را تصویر کند. گاهی اوقات آن‌قدر جزئیات تصویری را که مدنظرم است برای تصویرگر می‌نویسم، که با خودم می‌گویم اگر تصویرگری بلد بودم، خودم آن را می‌کشیدم و تمام می‌شد! خیلی اوقات هم پیش آمده که تصویرگر از ذوق و توانایی خودش استفاده کرده و خروجی فراتر از چیزی بوده که من تصور می‌کردم. تصویرگرانی هم هستند که نیازی به نویسنده ندارند و صفر تا صد کار را خودشان انجام می‌دهند. به نظر من حضور نویسنده و تصویرگر در کنار هم موجب هم‌افزایی می‌شود و کمیک‌استریپ دلچسب‌تری به دست می‌آید.

* در طنزهای مجلات رشد بیشتر به چه موضوعاتی می‌پردازید؟

تقریبا به هر موضوعی که به مخاطبانمان مربوط می‌شود. هم موضوعاتی که مربوط به فضای درس و مدرسه است. هم موضوعات فردی و اجتماعی که نیاز به فرهنگ‌سازی دارند.

* لطفا از طنزهایی که در مجلۀ رشد جوان منتشر کرده‌اید، چند نمونه ارائه کنید.