نیم نگاه: ژرژ سورا (Georges Seurat)

نیم نگاه: ژرژ سورا (Georges Seurat)
تحلیلی کوتاه بر تابلوی بزرگ نقاشی «بعد از ظهر یکشنبه در جزیرۀ گراند ژآت» اثر ژرژ سورا
چهارشنبه ۰۹ مرداد ۱۳۹۸ - ۱۵:۱۰
کد خبر :  ۳۸۷۵۳

دو سال طول کشید تا ژرژ سورا این نقاشی بزرگ را تکمیل کند. سورا در آن زمان سی سال هم نداشت؛ از این رو کار او بسیار حیرت‌انگیز به نظر می‌رسید. این نقاشی [که نام کامل آن «بعد از ظهر یکشنبه در جزیرۀ گراند ژآت» است] را در آخرین نمایشگاه امپرسیونیستی در سال 1886 به نمایش گذاشتند و تأثیر سریع آن ناشی از دو ویژگی بود: تازگی موضوع مدرن و تکنیک‌های مبتکرانه‌ای که با آن کشیده شد.

این تابلو، پاریسی‌ها را در حال لذت بردن از روز یکشنبه در کنار رود سن نشان می‌دهد. هنرمند میان تعدادی از ارزش‌های بالقوه متضاد، مصالحه ایجاد کرده و نوآوری‌های عصر علمی جدید را با ویژگی‌های ماندگار شاهکارهای هنر باستانی ترکیب می‌کند.

منظرۀ هندسی

بسیاری از طراحی‌های سورا بر گونه‌ای ترکیب‌بندی برنامه‌دار و هندسی از منظره متمرکز بود. این طرح‌ها فاقد پیکر انسان بود و روش هنری دقیق و جدی هنرمند را نشان می‌داد.

لباس شیک

اگرچه ویژگی ایستا و ترکیب‌بندی هندسی تصویر، خصوصیتی جاودانه به آن می‌دهد، مردان و زنان بهترین لباس‌ها را که مخصوص دهۀ 80 قرن نوزدهم است، بر تن دارند. سورا مدل مجله‌های لباس را برای مدل پیکرهای خود استفاده می‌کرد.

طرح دورنما

چرا این زوج و میمون آنان به طرز نامتناسبی، بزرگ به نظر می‌رسند؟ بر روی طرح دورنمای تصویر، به گونه‌ای کار کرده است که باید از زوایۀ مایل و از سمت راست به آن نگاه کرد و نه مستقیم. نافُرمی‌های آشکار از این زاویه اصلاح می‌شود. تصویر را به گونه ای نگه دارید که گوشۀ سمت راست آن به شما نزدیک و گوشۀ سمت چپ با زاویۀ 45 درجه دور شود.

قاب رنگ شده

سورا برای ایجاد اثر بصری و درست در چشم بیننده، با چشم‌پوشی از قاب رایجِ طرایی رنگ، لبه‌ها یا «قاب» خود را به دور تصویر کشیده است. این قابِ رنگ شده به گونه‌ای طراحی شده است که در هر طرف دارای رنگ‌هایی مکمل از رنگ‌های کنار خود در داخل نقاشی است.

جوّ ایستاده

سورا به منظور حصول دو ویژگی بی‌زمانی و عظیم بودن که مشخصۀ آثار پیرو [دلا فرانچسکا] و پوسن است، حالت ایستادی مشابهی ایجاد کرد. گویی به تمام افراد دستور داده‌اند نفَس خود را حبس کنند و تکان نخورند. حتی قایق‌رانان و قایق‌های بادبانی نیز به نظر بی‌حرکت می‌رسند. نشانه‌های اندکی از حرکت وجود دارد که پیدا کردن آن اندکی طول می‌کشد: دخترِ در حال دویدن، سگ کوچک در پیش‌زمینه و شش پروانه.

اقشار مختلف

سورا نیز مانند مانه ترکیبی از اقشار مردم را به نمایش می‌گذارد که به طور دسته جمعی، چه بی‌غرض و چه با غرض لذت می‌برند. در این‌جا، مرد قایق‌رانی که خشن به نظر می‌رسد، در نزدیکی خانمی محترم از طبقۀ متوسط نشسته است. بادبزن ظریف او در پشت هیکل درشت و لمیدۀ قایق‌ران باعث جلب توجهی به ویژه نامتنجانس می‌شود. مرد شیک‌پوش و کلاه به سرِ دیگری نیز در نزدیکی او نشسته است.

پرداز رنگ در  عمل

رنگ‌ها در [قسمت‌های تخت] تابش مستقیم آفتاب، با نقطه‌های رنگ‌دانۀ زرد و نارنجی، در هم می‌آمیزد. در سایه نیز رنگ آبی در هم آمیخته است و اختلاط و واکنش‌های گسترده و ظریف‌تری وجود دارد. شمار اندکی از نقطه‌های نارنجی و زرد، بیان‌گر ذرات پراکندۀ آفتاب است که از میان موانع عبور می‌کنند. همچنین، رنگ‌های قرمز و بنفش، نوری را نشان می‌دهد که بخشی از آن جذب می‌شود و به چشم بر‌می‌گردد.

تأثیر سبک مصری

بسیاری از پیکرها با نیم رخ نشان داده می‌شود و بیان‌گر نفوذ هنر مصر باستان است که سورا در این دوره آن را مطالعه می‌کرد. او در بازدیدهای خود از موزۀ لوور در پاریس از نقش برجسته‌های مصری طرح‌های متعددی کشید.

زنان در حال ماهیگیری

زنان در حال ماهیگیری و در ساحل رود سن در حال تفریح هستند و از سرگرمی استفاده می‌کنند. سربازانی که در دور دست قرار دارند نیز برای تکمیل ترکیب‌بندی اثر تصویر می‌شوند.

قایق‌رانی در سن

تصویر به طور فرضی جزیرۀ گراند ژات را در روخانۀ سن  در نزدیکی نویی نشان می‌دهد که پاریسی‌های ثروتمند برای تفریح در روزهای یکشنبه به آنجا می‌رفتند. قایق‌رانی بسیار رایج بود؛ اما سورا تلاش نمی‌کند به ما تصویری متقاعدکننده یا واقعی از گراند ژات و بازدیدکنندگان آن ارائه دهد. آن‌ها محملی برای سیر او در موضوع  نظریۀ رنگ‌اند. ویژگی ایستا و آکادمیک نقاشی به جای این‌که بیان‌گر ویژگی پاریسی‌های دهۀ 80 قرن نوزدهم باشد، بیشتر بیان‌گر شخصیت خود سورا و روش هنری و بسیار نظری اوست.

پرداز رنگ

تصویر نشان دهند نظریه پردازرنگ است. رنگ‌ها را به اجزای تشکیل دهنده خود، تجزیه می‌کردند؛ به گونه‌ای که رنگ‌دانه‌ها را پیش از گذاشتن بر روی بوم با هم ترکیب نمی‌کردند بلکه چشم بیننده آن‌ها را با نگاه از فاصله مناسب به گونه‌ای ترکیب شده می‌دید.

 گراند ژات، ژرژ سورا، رنگ و روغن روی بوم، 304×205 سانتی‌متر، 1884 تا 1886، مؤسسه هنر شیکاگو

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ارسال نظر