دکتر احمد جولایی معتقد است: پژوهش در هنر با دیگر علوم فرق میکند؛ چرا که هنر یک امر مشخص و با چارچوبهای از پیش تعیین شده نیست. ابزار پژوهشی آن نیز با دیگر علوم تفاوتهای بسیاری دارد. به همین دلیل هم نمیتوانیم آن را تنها به شیوه کتابخانهای مورد تحلیل و بررسی دقیق قرار دهیم بلکه در کنار آن باید به شیوه مطالعات میدانی هم بپردازیم.
دکتر احمد جولایی استاد دانشگاه و پژوهشگر هنر تئاتر به پایگاه خبری حوزه هنری گفت: اصل تحقیق و پژوهش جزو دستورات و فرامین دینی ما مسلمانان است. همه مردم باید برای عرصههای گوناگون زندگی از پژوهش بهره ببرند؛ چرا که ماهیت پژوهش به معنای معلومسازی یک مجهول است. بیشک کسی که مجهولات دنیای خود را کشف کند، دارای تفکر و اندیشه عمیق است.
وی افزود: هنگامی که برای دستیابی به خرد و آگاهی جهت حل مشکلات و نواقص مباحث گوناگون گام برمیداریم تا مباحث مورد نظر را از نامعلوم به معلوم تبدیل کنیم، پژوهش را آغاز کردهایم.
جولایی ادامه داد: عدم پژوهش در هر کاری موجب نواقص آن کار میشود. زیرا بدون پژوهش اقدام به انجام کاری کردن، یعنی عدم اندیشه، بررسی و تحلیل درست تمامی جوانب ضروری که برای نتیجه کامل اهداف آن کار لازم است. در نتیجه پژوهش یعنی آمادهسازی و مهندسی مسیری که باید طی شود.
این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به دیدگاه اداری و عمومی به پژوهش در ایران گفت: پژوهش در کشور ما آنچنان مهم تلقی میشود که هفتهای را نیز به آن اختصاص دادهایم. همچنین هر سازمان و ارگانی هم درون ساختار اداری خود بخش مجزایی برای پژوهش دارد که در طول سال به فعالیتهای تولیدی پژوهشی هم می پردازد. با تمامی این مسائل چرا پژوهشهای انجام شده تنها در حد تهیه و تولید میمانند و در کمدهای بایگانی شده خاک میخورند؟ چرا برای حل مشکلی مورد استفاده قرار نمیگیرند؟ اینکه هر سازمانی تنها هزینهای صرف پژوهش کند و به لحاظ آماری تولید پژوهشی خود را بالا ببرد، چه مشکلی از فضای کاری خود حل میکند؟ یا اینکه چرا دانشجویی در پایاننامه تولیدی خود پژوهشی را ارائه میکند اما مورد استفاده قرار نمیگیرد و کاربردی ندارد؟ همه این مسائل به عدم دغدغهمندی از سوی سازمانهای گوناگون و اشخاص مربوط میشود. دغدغهمندی پژوهشگر به یک موضوع، مطلب و یا مجهول یکی از اصول و شرایط اساسی پژوهش است.
جولایی با اشاره به مشکلات زمانی و مالی پژوهشگران دغدغهمند گفت: صرف وقت، انرژی اقتصادی و مالی یکی دیگر از مایحتاج اجرای پژوهش است. این موضوع موجب رشد کم و ضعیف پژوهش در کشور است. چرا که اشخاص دغدغهمند به موضوع خاصی، به تامین نیازهای مالی خود نیز باید بپردازند. در نتیجه برای اینکار درگیر فعالیت جهت رفع نیازهای مالی خود میشود. به این ترتیب از لحاظ زمانی و آرامش فکری برای رسیدگی و پژوهش درخصوص موضوع مورد دغدغه خود با مشکل مواجه میشود.
وی با انتقاد از فضای تجاری پژوهشی در کشور افزود: برخیها که به عنوان پژوهشگر در کشور ما تجارت راه انداختهاند، تنها با اصول پژوهش آشنایی دارند. اما پژوهشهایی که انجام میدهند، دغدغه شخصیشان نیست. جالبتر از همه این مسائل، چنین افرادی هر نوع پژوهشی را قبول میکنند. این در حالی است که یک پژوهشگر باید در حوزه تخصصی خود فعالیت کند. همچنین مطالبی که این افراد به عنوان پژوهش تحویل میدهند، به دلیل عدم تخصص در رشتهای که پژوهش کردهاند، تنها گردآوری مطالب معلومی است که دیگران پیش از آن ها پژوهش و به دست آوردهاند. چنین افرادی تنها بر اساس خواستههای سفارشدهنده کار را پیش میبرند. نه آنطوری که باید یک پژوهش انجام شود.
این پژوهشگر هنر تئاتر در حوزه تخصصی پژوهش در تئاتر گفت: پژوهش در هنر با دیگر علوم فرق میکند. چرا که هنر یک امر مشخص و با چارچوبهای از پیش تعیین شده نیست. ابزار پژوهشی آن نیز با دیگر علوم تفاوتهای بسیاری دارد. به همین دلیل هم نمیتوانیم آن را تنها به شیوه کتابخانهای مورد تحلیل و بررسی دقیق قرار دهیم. بلکه در کنار آن باید به شیوه مطالعات میدانی هم بپردازیم. یعنی به میان جوامع آماری خود برویم و از آن ها در مورد مجهولهای پژوهش خود سوال کنیم. یکی از نکات مهمی که پژوهشگر باید مورد توجه قرار دهد، انتخاب سوالات درستی است که باید از جامعه آماری خود بپرسد؛ چرا که سوالات پرسیده شده مبنای نتیجهگیریهای ما خواهد بود.
جولایی با تاکید بر دشواری کار یک پژوهشگر هنر گفت: هنر در مقابل دیگر علوم انسانی دنیای آزادتری برای پژوهش دارد. چرا که هنر به علایق، ذائقهها و سلایق شخصی افراد مربوط است. به عنوان مثال من از یک موسیقی لذت میبرم و آن را ارزشمند میدانم. اما فرد دیگری عدم علاقه خود به آن موسیقی را ابراز میدارد. به همین دلیل پژوهشگر هنر کار سختی را در پیش دارد.
وی در پایان، پژوهش در حوزه تئاتر انقلاب و دفاع مقدس را نیازمند پژوهشهای اولیه لازم برای تعریف درست از تئاتر انقلاب و دفاع مقدس دانست و گفت: هنر تئاتر دارای دو عنصر مهم و اصلی حرکت و صدا است. اما ابزار اندازهگیریِ درستیِ حرکت و یا میزان صدا به دست کیست؟ آیا ما میخواهیم با ابزار اندازهگیری مطالعات تئاتر یونانی تئاتر خودمان را بسنجیم؟ اگر این کار را بخواهیم انجام بدهیم باید تئاترهای مورد بررسی پژوهش هم با استانداردهای تئاتر یونانی تولید شده باشد. اما هنگامی که میخواهیم تئاتر جنگ و یا دفاع مقدس کشور خودمان را مورد بررسی قرار دهیم و در مورد آن پژوهش کنیم باید ابزار بررسی تئاتر دفاع مقدس را به کار بگیریم. اگر میخواهیم در مورد تئاتر انقلاب اسلامی پژوهش کنیم باید آن را با پارامترهای تئاتر انقلاب بررسی و تحلیل کنیم. اما مشکل این است که هنوز برای تئاتر انقلاب و دفاع مقدس تعریف درستی نداریم. ابتدا باید تئاتر انقلاب و دفاع مقدس طی پژوهشهای لازم به یک تعریف واحد برسد. سپس در دنیای این تئاتر پژوهش انجام دهیم.