نمایشنامهنویسی گام بهگام؛
راهنمای عملی برای نمایشنامهنویسان جوان(6)
انتخاب فضایی برای رویدادهای نمایشنامه
نمایشنامه شما در چه مکانی اتفاق می‌افتد؟ شخصیتهایی را که شما با دقت ساختهاید، قصد دارند کجا زندگی کنند؟ تمامی زمانها و فضاها یکی نیستند. بهترین محیط نمایش، محیطی است که وقتی شخصیت‌ها را در آن قرار میدهید، اجازهی بیشترین تضاد و کشمکش را داشته باشند.
شنبه ۱۲ مهر ۱۳۹۳ - ۱۳:۱۲
کد خبر :
۱۵۸۵۹
*گردآوری و تألیف: حسین فداییحسین
بخش ششم
◄ مکان نمایش(2)
در مبحث قبل، مکان نمایش را به دو بخش تقسیم کردیم: یکی مکان یا فضای فیزیکی (واقعی) که نمایش در آن به اجرا درمی‌آید که به آن صحنه‌ی نمایش می‌گویند و دیگری مکان یا فضای مجازی که در آن، داستان نمایش اتفاق می‌افتد. حالا که ما درباره‌ی انواع فضاهایی که بتوان نمایش را در آن اجرا کرد، و همچنین فضاهایی که داستان نمایش در آن‌ها روی می‌دهد صحبت کردیم، زمان آن رسیده که به مبحث اصلی مکان برگردیم؛ انتخاب فضایی برای رویدادهای نمایشنامه.انتخاب فضایی برای رویدادهای نمایشنامه
نمایشنامه شما در چه مکانی اتفاق می‌افتد؟ شخصیتهایی را که شما با دقت ساختهاید، قصد دارند کجا زندگی کنند؟ تمامی زمانها و فضاها یکی نیستند. بهترین محیط نمایش، محیطی است که وقتی شخصیت‌ها را در آن قرار میدهید، اجازهی بیشترین تضاد و کشمکش را داشته باشند. بهعنوان مثال، برای یک زندانی که از زندان فرار کرده، پنهان شدن در یک پایگاه پلیس، هیجانانگیزتر از پنهان شدن در جنگل تاریک است. همینطور شخصی که به قصد خودکشی از دیوار پایین میپرد، هیجانانانگیزتر از فردی است که در مطب دکتر میمیرد؛ یا نشان دادن اضطراب یک بازیگر جوان برای اولین اجرا روی صحنه، بهتر از نشان دادن او را در یک کافه تریاست درحالیکه با دوستش درباره‌ی آن صحبت میکند.
تمرین11: مکانی برای اختلاف و تنش
شخصیت‌ها زیر و موقعیتهای آن‌ها را درنظر بگیرید، محیطی را پیشنهاد کنید که تنشهای قوی برای آن‌ها ایجاد کند:
1. یک فرد معتاد که شدیداً تلاش میکند اعتیادش را ترک کند.
2. نوجوانی که نمیتواند شنا کند و از آب میترسد.
3. دو آدم ترسو.
4. دو رقیب درحال رسیدن به نقطهی پایان مسابقه.
5. یک دزد با نقاشی دزدیده شده.
رهنمودهای عملی: قدم بزنید!
برخی از نمایشنامهنویسها پیشنهاد میکنند، در محیطی که میخواهید درباره‌ی آن بنویسید، راه بروید. برای مثال، زمانیکه قصد دارید درباره‌ی اتفاقی در یک هتل بنویسد، به هتلی مشابه آنچه در ذهن دارید مراجعه کرده و در این باره تحقیق کنید. چه اتاقهایی در هتل وجود دارد؟ چه فعالیتهایی در آنجا اتفاق می‌افتد؟ چه شخصیتهایی در این مکان وجود دارند؟ از چه وسایلی در آنجا استفاده میشود؟ چه عاملی، هتل را متفاوت از خانهی خصوصی یا اتاق یک آپارتمان میکند؟ ساختمان هتل بلند است؟ ساختمان هتل مدرن است یا قدیمی؟ چه تعمیری در آن صورت گرفته است؟ بنابراین اگر شما قصد دارید درباره‌ی شخصیتهای مدرسه بنویسید، ولو اینکه پیشتر هر روز به مدرسه میرفتید، اینبار بهعنوان یک نمایشنامهنویس از مدرسهای دیدن کنید. ممکن است شما نسبت به زمانی که دانشآموز بودید، چیزهای متفاوتی ببینید.
تمرین12: فهرست جزییات
رهنمودهای بالا را بکار ببرید. از محیطی که انتخاب کردهاید (چه مدرسه یا هر محیط دیگر) دیدن کنید. جزییات کامل درباره‌ی محیط را مشاهده کنید، جزییاتی درباره‌ی اتاقها، اشیایی که آنجا پیدا میکنید و مردمی که در آنجا هستند. سعی کنید حداقل 12 مورد جزیی درباره‌ی آن بنویسید. ببینید آیا شما میتوانید چیزهایی پیدا کنید که بهجز افرادی که آنجا زندگی میکنند، کسی به آن‌ها توجه نداشته باشد.
◄ زمان نمایش
«زمان» در نمایشنامهی شما به اندازهی «مکان» آن دارای اهمیت است. شما مجبورید در اینباره چند تصمیم بگیرید. نمایش در چه سالی اتفاق می‌افتد؟ آیا سال خاصی مثلاً سال 1959 می‌باشد، یا حال حاضر است؟ سالی را که شما انتخاب میکنید، تعیینکنندهی نوع لباسهایی خواهد بود که شخصیتهای شما میپوشند و همچنین دیدگاههای افراد جامعهی آن زمان را تعیین میکند. برای مثال، در سال 1342 یک مرد انقلابی، خانوادهی خود را رها کرده و جانش را برای دفاع از قیام 15 خرداد از دست می‌دهد. مسائلی که در آن‌زمان اتفاق میافتاده کاملاً با مسائلی که درباره‌ی انقلاب در سال 1357 اتفاق می‌افتد متفاوت است.
سئوال بعد اینست که چه زمانی از سال اتفاق می‌افتد؟ هوای «تهران» در شهریورماه بسیار متفاوت از ماه بهمن است. نمایشی که با همان موضوع انقلاب در روز 17 شهریور اتفاق می‌افتد، با آنچه در 22 بهمن روی می‌دهد متفاوت است. نمایش مربوط به چه ساعتی از روز می‌باشد؟ یک دختر دوازده ساله که در ساعت 4 یا 5 بعدازظهر از خانه بیرون میآید، امکان دارد برای دیدن دوستش یا شرکت در کلاس تقویتی یا یک محیط ورزشی برود. ممکن است منتظر اتوبوس باشد و یا سوار یک مینیبوس یا ون مسافرکش پر از آدمهای جور واجور بشود که هردقیقه متوقف میگردد. حال اگر این دختر در ساعت 4 یا 5 صبح از خانه بیرون بیاید، چه هدفی را دنبال میکند؟ آیا او قصد فرار از خانه را دارد و یا... در چنین ساعتی از روز چه وسیلهی نقلیهای را برای رسیدن به هدفش میتواند انتخاب کند؟
آماده باشید تا تمرینی راجع به کار بر روی «زمان» نمایشنامه داشته باشید.
تمرین13: انتخاب «زمان»
درست مثل تمرین مکان نمایش، تصمیم بگیرید که متن نمایشنامه شما مربوط به چه زمانی باشد که بیشترین تنشها را داشته باشد. بهخاطر بسپارید که شاید «زمان» شما نیازمند یک تاریخ باشد، زمان مربوط به سال و ماه، یا بهتر است که به رویداد دیگری مرتبط باشد.
1. یک دانشآموز کلید جوابهای معلم را دزدیده است.
2. مرد جوانی که خانه را به منظور پیوستن به ارتش ترک میکند.
3. زنی که تصمیم گرفته ازدواج نکند.
4. بازیگری که ترس از اولین اجرا برروی صحنه را دارد.
5. آشپزی که شام را سوزانده است.
تغییر زمان: نمایش چندصحنهای
یک نمایش تکپردهای با زمان محدود (10 دقیقهای) در یک زمان پیوسته، اتفاق می‌افتد. نمایش در یک زمان خاص شروع شده و تا پایان، ادامه پیدا میکند و هیچ وقفه و زنگ تفریحی وسط آن نیست. اما در بعضی از نمایشهای تکپردهای بلند، چندین صحنه وجود دارد و نمایشهای بلندتر، ممکن است چندین پرده با تعدادی صحنه داشته باشد. برای مثال، اولین صحنه‌ی نمایش شب جمعه اتفاق بیفتد و صحنه دوم، صبح آنروز باشد. بنابراین، بین صحنهها فاصلهای وجود دارد. وقتی این فاصله و وقفه بهوجود میآید، از خودتان سؤالهای مشابهای را که درباره‌ی صحنه اول پرسیدید، باردیگر بپرسید: چه زمانی بیشترین تنشها بهوجود خواهد آمد؟ درست مثل مورد «مکان نمایش»، هدف از انتخاب زمان باید انتخاب لحظاتی باشد که تأکید بر بیشترین تضاد و تنش باشد (فرقی نمیکند که نمایش چند صحنه داشته باشد). با هر «زمان» جدیدی، ما باید به نکتهی اصلی و هدف، نزدیکتر شویم.
لینک کوتاه