سپهر: هنر قابل تقدیر دارای پیام و محتوا است / اثر هنری ارزشمند است که گرهی از زندگی مردم باز کند / داوری حرفه‌ای آثار سوگواره عاشورایی، هنرمندان را به سمت کمال سوق می‌دهد
به گزارش روابط عمومی مرکز تجسمی حوزه هنری، با فرارسیدن ایام سوگواری اباعبدالله الحسین (ع) و با توجه به اهمیت بزرگداشت دو ماه محرم و صفر در فرهنگ شیعی و نمود نهضت و قیام حسینی در ابعاد مختلف ادبی و هنری، رویدادهای متعددی در این زمینه برگزار می‌شوند. بسیاری از این رویدادها در قالب هنرهای تجسمی تعریف می‌شوند. از مسابقات عکس سفره‌های حسینی که در قالب عکس در سال‌های گذشته برگزار می‌شده تا سوگواره عاشورایی پوستر هیئت یا هنر عاشورایی که سیزدهمین دوره خود را سپری می‌کند و در چهار بخش طراحی پوستر، تصویرسازی، نقاشی‌خط و عکس برگزار می‌شود. طبیعتاً همه این‌ها تلاشی است تا جریان هنری مذهبی و دینی را تقویت کرده و در زمانه‌ای که رسانه‌های دیداری در همه انواع چاپی تا چند رسانه‌ای خود در فضایی هنری گونه دیگری از سبک زندگی و محتوا را ترویج می‌کنند، بتواند بهانه‌ای باشد برای تولید محتوای مناسب و به پاسداری و احیای هویت اسلامی و ایرانی بپردازد. پرواضح است که چنین تلاش‌هایی فرصت‌ها و چالش‌هایی را در دل خود دارد که بر همین اساس گفت‌وگویی با یک هنرمند پیشکسوت و مدرس دانشگاه انجام داده‌ایم، تا از زاویه‌ای دیگر بر چنین رویدادهایی نگاهی بیاندازیم.
مسعود سپهر استاد دانشگاه و طراح پوستر، در مورد آثار هنر آیینی و عاشورایی با اشاره به فضای تولید اثر در عرصه هنر امروز جامعه ایران گفت: هنر پایه و شالوده اصلی زندگی مردم است و اگر از تار و پود زندگی آنها بیرون بیاید و به عنوان یک حیطه لوکس یا تجملی انگاشته شود، عملاً خاصیت خودش را از دست می‌دهد. حال این مسئله می‌تواند در حوزه هنرهای آیینی و مذهبی باشد یا در سایر موضوعات مصداق پیدا کند. اگر هنر جریان عادی زندگی ما را تحت تأثیر قرار دهد و در پی رنگ بخشیدن و معنا دادن به روند کار روزانه ما باشد، هنری قابل تقدیر است؛ ولی اگر بدون پیام و محتوا باشد مرگ آن هنر آغاز شده است. پوسترهای فرهنگی، دینی و آیینی فضای متفاوتی از پوسترهای تبلیغاتی، بیلبوردها و آثار تجاری دارد و اگر بخواهیم مخاطب را تحت تأثیر قرار دهیم باید بر اساس دغدغه‌ها، رویکردهای فکری و باورهای او حرکت کنیم تا بر روی مخاطب اثرگذاری لازم را داشته باشد.
وی ادامه داد: در هنرهای مذهبی و آیینی چه در رشته پوستر، و چه در سایر رشته‌های هنری این مسئله به خوبی روشن است. من در کلاس‌های خود نیز به این مسئله اشاره دارم که اگر هنرمندی بین زندگی عادی مردم و اثری که خلق می‌کند فاصله انداخته باشد، به مرگ آن هنر کمک کرده است و متأسفانه در عرصه پوستر شاهد بروز چنین اتفاقی هستیم. به نظر من هرچقدر یک اثر زیبا باشد اما گرهی از زندگی مردم باز نکند، اثر هنری ارزشمندی نیست. به عنوان مثال هنرمندی که پلاک خودروها را طراحی کرده که از فاصله‌ای دور افسر پلیس راهنمایی و رانندگی قادر به خواندن آن باشد و در عین حال از طراحی و فرم جذابی برخوردار باشد کارش بسیار هنرمندانه است.
این طراح پوستر به آثار گذشتگان در عرصه هنر آیینی نیز اشاره کرد و گفت: یک زمانی، هنرهای مذهبی ما در پرده‌خوانی، نقاشی و سایر رشته‌های هنری چنان با زندگی مردم عجین بود که این دو حیطه قابل تجزیه شدن نبوده است. مردمی که برای عزاداری به حسینه‌ها می آمدند، شاهد نقاشی‌هایی از روز عاشورا و واقعه کربلا بودند. من برخی از نمونه‌های این دست آثار را در حسینه شهر میگون دیده‌ام، نقاشی‌هایی که وقتی وارد فضای حسینیه می‌شوی، بر روی ذهن تو به عنوان مخاطب اثر بسیاری می‌گذارد و تو را برای یک مراسم مذهبی آماده می‌کند. یا در نمونه‌های متعدد دیگر در نقاشی قهوه‌خانه‌ای، آذین زورخانه‌ها و معماری سنتی، پشت هر تکنیک هدفی نهفته است که با دین، ایدئولوژی، رویکرد سبک زندگی و ده‌ها مسئله دیگر، چنان پیوند عمیقی خورده است که قادر به حذف یکی از آنها نیستیم.
این مدرس و طراح مطرح با اشاره به برگزاری جشنواره‌های آیینی همچون سوگواره عاشورایی و ایجاد فضا برای هنرمندان نیز با یک نگاه آسیب‌شناسانه به داوری آثار در این گونه رویدادها گفت: مسابقات، فستیوال‌ها و سوگواره‌ها با حضور هنرمندان خبره و کارکشته، تحت عنوان داور جهت می‌گیرد. اگر یک داور توانست دیدگاهی اثرگذار و سازنده در انتخاب آثار برگزیند، رفته رفته حیات هنر به سمت کمال پیش می‌رود، اما اگر انتخاب آثار بر اساس یک اسلوب ناقص، جهت‌دار و غیرحرفه‌ای باشد، برگزاری جشنواره‌ها به ضرر هنر و روح متعالی آن است. داوران باید به خوبی دریابند که انتخاب آثار چقدر سرنوشت‌ساز است؛ زیرا در ذهن شرکت‌کنندگان یک الگو برای رقابت‌های بعدی ایجاد می‌شود که به دست و ذهن آنها جهت می‌دهد. به نظر شخص من اگر این جهت‌دهی به سمت کاربرد و اثربخشی در زندگی باشد، قابل تقدیر است و اگر عکس آن باشد، متأسفانه نقطه سیاهی در مسیر زندگی حرفه‌ای یک هنرمند است.
مسعود سپهر در پایان با تمرکز بر پوسترهای آیینی تصریح کرد: هنر آیینی یکی از عمیق‌ترین رویکردهای هنر را در تمامی عرصه‌ها به خود اختصاص داده است؛ به‌طوری که اگر به روند فعالیت و حیات هیئت‌ها، شیوه عزاداری، نوع نگاه و زاویه دید صاحبین مجالس عزا در تکایا و مساجد دقت کنیم، شاهد یک روح لطیف هنری اما در عین حال کاربردی هستیم؛ از فرشی که بر روی آن می‌نشینیم، از پارچه‌نوشته‌ها، کتیبه‌ها، آهنگ و نوع سبک سروده‌ها و همه و همه جریان هنر و استخدام آن است. زمانی که به هر بهانه‌ای قصد داشته باشیم جریانی بدیع و نوگرا را بر همین مسیر ایجاد کنیم، قطعاً مردم از آن استقبال کرده و مورد حمایت قرار می‌گیریم؛ اما اگر در پی آن باشیم که مسیر را برخلاف دیدگاه مردم پی بگیریم و عملاً دست به بهره‌برداری برخلاف جریان فکری جامعه بزنیم، این هنر در برابر ذهن مخاطب رنگ باخته و دیگر اثرگذاری قبل را نخواهد داشت و مرگ آن هنر رقم خورده است. رشته طراحی پوستر بر اساس دیدگاهی که بیان شد وضعیت مطلوبی ندارد و باید به مسیر و ریل اصلی خود بازگردد.
گفتنی است، سیزدهمین سوگواره هنر عاشورایی، با هدف تکریم ساحت امام سوم شیعیان و شهدای گرانقدر کربلا و معرفی هنرمندانه مفاهیم عاشورایی فراخوان ارسال اثر داد.
هنرمندان سراسر کشور برای شرکت در سیزدهمین سوگواره عاشورایی که از سوی حوزه هنری انقلاب اسلامی برگزار می‌شود، می‌توانند آثار هنری خود را در چهار بخش طراحی پوستر، تصویرسازی، نقاشی‌خط و عکاسی به دبیرخانه این سوگواره ارسال کنند.
بر اساس فراخوان اعلام شده، در بخش طراحی پوستر، آثار ارسالی باید در موضوعات «تبیین شخصیت امام حسین (ع)» و «امام حسین (ع) در کلام دیگران» تولید شده باشد.
آخرین تاریخ برای ارسال آثار ۱۵ شهریورماه است. داوری سوگواره در نیمه دوم شهریورماه برگزار و نمایشگاه نیز در سی‌اُم شهریورماه برپا می‌شود. برای اطلاع بیشتر و جهت اطلاع از چگونگی و شرایط انجام و ارسال آثار به سایت www.artfest.ir مراجعه کنید.