یادداشتی از حسام الدین آرمان عضو هیئت علمی دانشگاه دولتی بجنورد/6
سخن برسر کاربردی کردن هنر است و اینکه هنرمندان، تصمیم‌سازان، هنرآموزان و هنرجویان چگونه می‌توانند هر کدام در جایگاه خود آنچه را فراگرفته اند را به سوی کاربردی شدن پیش برند. از این جهت چند نکته را باهم یادآوری می‌کنیم؛
کاربردی کردن هنر در فرم و محتوی؛ فرم و محتوی از جمله دوگانه‌هایی است که نقش بسزایی در شکل‌گیری امر هنری بر عهده دارد. چنانچه بنابر‌این باشد که اثر هنری کاربرد ویژه‌ای در زندگی روزمره داشته باشد و به عنوان کالایی که رفع نیاز (اعم از مادی و غیر مادی) می‌کند، به آن نگریسته شود، باید این مشخصه را هم در فرم و هم در محتوی متجلی کند، از راه بکارگیری گونه‌ها و ژانرهای مختلف هنری در شیوه زندگی معاصر (فرم) و نیز درک و مطالعه مضامین مورد علاقه یا مبتلا به جامعه (محتوی). جمع این دو منجر به خلق آثار شایسته و فاخر خواهد شد.
تقویت هویت ملی؛ این امر راهکار مهمی برای اقبال عمومی به هنرهای بومی و بازگشت این گونه از آثار هنری به چرخه مصرف جامعه است. ناگفته پیداست که بدخواهان این مرز و بوم تلاش بسیاری در جهت تضعیف روحیات ملّی آحاد جامعه داشته‌اند و با انحراف و یا کتمان ارزش‌های ملّی، سعی بر ایجاد شکاف‌های عمیق فرهنگی در میان نسلها داشته و دارند.
تاکید بر نقش حامیان هنر؛ دلالت‌های تاریخی همیشه گواه بر این بوده است که آثار فاخر و جاودان بوجود نیامده‌اند مگر با حمایت افراد یا نهادهای حاکمیتی. مصور کردن شاهنامه در دربار پادشاهان که عموماً برای مشروعیت بخشی حکومت انجام می‌گرفت با هزینه‌هایی هنگفت و برنامه‌ریزی دقیق میسر می‌شد. بدین ترتیب زبده‌ترین افراد گرد می‌آمدند و دست به کار ساخت شاهنامه ای مصور و فاخر می‌زدند (مثالی در هنرهای تجسمی).
حضور حامیان قدرتمند سبب شکل‌گیری یک سازوکار و زنجیره‌ای منظم از الگو‌پذیری هنرمندان از یکدیگر می‌شود. در گذشته آثار فاخر هنری زمینه‌ای مناسب و آماده برای تقلید شدن و متاثر شدن در فرم و محتوی از آثار هنرمندان پیشرو فراهم می‌آورد. یک هنرمند شاعر و ادیب (فردوسی) حماسه‌ای می‌سرود، یک نقاش آنرا مصوّر می‌کرد (کمال الدین بهزاد) و سرانجام نقالانی بی نام نشان با فن بیان و حرکات و به کمک پرده نقّالی شان موجب گسترش یک فرهنگ اصیل در پوستۀ بیرونی جامعه می‌شدند.
بهره‌گیری از ظرفیت‌های جدید ارتباطی؛ با تحول چشمگیر شیوه‌های ارتباط در عصر حاضر، استفاده بهینه از این توانمندی، هم توسط هنرمند و هم مخاطبان امری حیاتی تلقی می‌گردد. بدین منظور تبیین شیوه‌های آموزش رسمی و صحیح استفاده از آن، توسط نهادهای سیاستگذار در حوزه آموزش هنر کاملاً ضروریست. همچنین یادگیری مبانی داد و ستد در فضای مجازی نقشی مهم در رونق چرخۀ بازار کسب و کار هنر ایفا می‌کند و حتی می‌تواند بر روی سبک و سیاق آموزش نیز موثر واقع شود. در این روزگار برخی از افراد با استفاده از این بستر و آموزش مهارت‌ها و توانایی‌هایشان در شبکه‌های اجتماعی و با بهره‌گیری از روشهای نسبتاً ساده شده فیلم‌سازی کسب درآمد می‌کنند.
گالری‌های هنری همیشه به عنوان یک بستر حقیقی از فضای کسب و کار هنر (بویژه در هنرهای تجسمی) شناخته شده‌اند. هر نمایشگاهی را می‌توان به منزلۀ یک رویداد (استارت آپ) منحصر بفرد در نظر گرفت. تشویق، ترویج و راه‌اندازی این اماکن در شهرها و از آن مهمتر ایجاد یک شبکه قوی میان آنها و نیز تقویت و ایجاد رابطه با گالری های پایتخت و سایر کشورها، بویژه همسایگان می‌تواند نقش بسزایی هم در اقتصاد هنر ایفا کند و هم به بسط گستره فرهنگ کمک کند.
وجود قوانین بالادستی شفاف و پرهیز از دستوری و بخشنامه‌ای عمل کردن؛ نهادهای سیاستگزار و تصمیم ساز بهتر است با بهره‌گیری از تجربه پیشکسوتان و توان و نیروی جوانان شروع به برنامه ریزی دقیق و تبیین نقشه‌راه برای برگزاری رویدادهای هنری در سطح جامعه کنند و با اجرای دقیق برنامه‌ها هم شور و نشاط را به هنرمندان و مخاطبان انتقال دهند و هم موجبات عمیق تر شدن اعتماد و وحدت میان هنرمندان، تصمیم‌گیران و مخاطبان را فراهم سازند. در این فقره حاکمیت با برنامه ریزی صحیح و اجرای دقیق، همچون پدری مهربان رفتاری آگاهانه و در عین حال مشفقانه نسبت به فرزندانش دارد.
در نهایت باید به نقش موثر ارتباط با دیگر جوامع و اقوام ایرانی در سرزمین‌های اطراف اشاره کرد و بر اهمیت مشترکات فرهنگی فراموش شده تاکید ورزید. این ارتباط علاوه بر ایجاد رونق در کسب و کار هنر، نقش موثری در بارور کردن مبانی و ریشه های فرهنگی منطقه خواهد داشت.
امید است در آستانۀ ورود به قرن جدید، با تلاش و همدلی بیشتر و پرهیز از سطحی‌کاری و سیاست‌زدگی بتوانیم شاهد جهش بازار و اقتصاد هنر باشیم و دوباره به مسیر هنر ناب بازگردیم. در هفته نکوداشت هنر انقلاب، امیدوار به آغاز انقلابی در کسب و کار هنر در پهنه ایران بزرگ هستیم.
از چرخ به هر گونه همی دار امید
وز گردش روزگار همی لرز چو بید
گفتی که پس از سیاه رنگی نبود
پس موی سیاه من چرا گشت سفید. (حافظ/ رباعیات)
حسام الدین آرمان