خانه اربابی بهاءالملک؛ بیانگر بخشی از تاریخ همدان در جنگ‌های جهانی و رویدادهای سیاسی و فرهنگی استان
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه هنری استان همدان، خسرو محمدی نویسندۀ کتاب «خانۀ اربابی بهاءالملک»، این کتاب را مدعی دو موضوع دربارۀ استان همدان دانست و گفت: رسیدن به درک درست از شخصیت بهاءالملک، علل و انگیزۀ او از ساخت خانه‌اش در محل اعتمادیه و وقف آن و همچنین بیان حرف‌های تازه و بدیع از جغرافیا، فرهنگ و تاریخ استان همدان، دو محور مهم و جذاب کتاب «خانۀ اربابی بهاءالملک» است.
وی راز ماندگاری شخصیت «بهاءالملک» در تاریخ را خَیّر و واقف بودن او دانست و تصریح کرد: انجام فعالیت‌های فرهنگی، ادبی، سیاسی و جریان‌سازی‌های اجتماعی، در کنار خوش‌نامی و فرهیختگی، راز ماندگاری «بهاءالملک» در تاریخ است.
خسرو محمدی هدف اصلی این اثر را مطالعۀ چگونگی معماری «خانۀ اربابی بهاءالملک» و بیان تحول معماری استان در انتقال قدرت از قاجار به پهلوی اعلام کرد و افزود: این سازه برای مطالعۀ روند معماری تاریخ معاصر همدان، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا دارای پیوندهایی ژرف با رویدادها و دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی دوران گذار از قاجار به پهلوی و جنگ‌های جهانی است که در ساخت بنای مذکور تأثیرگذار بوده‌اند.
این پژوهشگر، طبقه‌بندی خانه‌های قدیمی استان همدان را شامل «خانه اربابی‌ها»، «خانۀ خرده‌مالکان و ویژگان» و «خانۀ مردم عادی» برشمرد و گفت: در کنار اهمیت معماری این گونه سازه‌ها، وجود آثار منقول و غیرمنقول نظیر کتاب‌ها، اسناد و تصاویر، اهمیت این سازه‌ها را به لحاظ فرهنگی، هنری و بیان اوضاع اجتماعی، سیاسی و تاریخی برجسته می‌کند.
وی همچنین کتابخانۀ «خانۀ اربابی بهاءالملک» را با بیش از 870 عنوان کتاب، بسیار ارزشمند عنوان کرد و گفت: وجود نسخ خطی مانند «قانون ابن‌سینا» با قدمتی 430 ساله و «نهج‌البلاغه» متعلق به قرن هفتم هجری قمری از آثار ارزشمند و شاخص این کتابخانه است.
وی کارکرد فعلی این بنای اصیل را بنابر وصیت واقف خیّر «بهاءالملک»، درمانگاه اعلام کرد و گفت: بنابه وصیت «بهاءالملک»، هم‌اکنون اهالی 32 روستای استان همدان در این ساختمان تاریخی، رایگان ویزیت و درمان می‌شوند.
کتاب «خانۀ اربابی بهاءالملک» بیستمین اثر مکتوب از دانش‌نامۀ استان همدان در 5 فصل و 202 صفحه از سوی حوزه هنری استان همدان روانۀ بازار کتاب شده است.