نگاه مردم شناسانه ی "ژول لورانس" به ایران

مسجد کبود تبریز/1872 میلادی/ 165 در 110 سانتی متر/ رنگ و روغن روی بوم

پرتره ژول لورانس

"ژول لورانس" Jules Laurens  نقاش رمانتیسیسم فرانسوی سده ۱۹ میلادی است. وی بیشتر برای نقاشی‌های مکتب شرق‌شناسی شناخته می‌شود.

"لورانس" در سال های آخر دهه ی 1840 میلادی به ایران سفر کرد و طرح ها و نقاشی های بسیار زیادی از فضاهای زیستی، ساختمان ها و اماکن عمومی و به خصوص هیات ظاهری مردمان ایران اجرا کرده است. او که در سال 1848 در قالب یک سفر تحقیقاتی و به عنوان طراح معمار همراه باستان شناسی به نام "هومر دوهل" به ایران آمد، تا حدی به همان شیوه ی فلاندن طراحی های خود را سازماندهی کرد، با این تفاوت که توجه او بیشتر از فضاهای معماری معطوف به خود مردمان ایران بود.

حرمسرا، تهران، احتمالا تصویر فرح خانم عمه محمدشاه/ 1852 میلادی/ آبرنگ

شاید دقت زیاد او به پوشاک و زیورآلات و حالات چهره ی مردم مختلف مثال زدنی باشد. اوحتی موفق می شود، تصاویری از اندرونی ها و خواجگان و ندیمگان ارائه کند. بعضی جاها نوعی گرایش اورینتالیستی در سازماندهی تصویری "ژول لورانس" بر نگاه مردم شناسانه ی او غلبه می کند و به مخاطب این احساس دست می دهد که دارد به اثرهنرمندی متاثر از نقاشان اوریانتالیست نامداری چون "دلاکروا" یا "روشگروس" نگاه می کند؛ با همان سازماندهی تصویری و با همان تاکید بر عنصر بیگانه یا اگزوتیک.

با این حال طرح هایی از این گونه در میان طراحی ها، نقاشی ها و لیتوگراف های "ژول لورانس" به تدریج بدل به چهره ای شاخص در فضای هنری و روشنفکری پاریس می شود و کارگاه او محل معاشرت ها و ملاقات های سایر هنرمندان می گردد. از جمله در آن جا محفلی شکل می گیرد از سیاحانِ نقاشی که در گذشته به ایران سفر کرده بودند: کسانی چون "سالتیکوف"، "کلمباری"، "فلاندن"، همسرِ"هومر دوهل" و "کرپورتر".