در نشست بررسی وضعیت تئاتر ایران مطرح شد؛
تئاتر کشور گلخانه‌ای اداره شده است
در حاشیه برگزاری جشنواره منطقه یک جشنواره تئاتر سوره در کرمانشاه، نشست بررسی وضعیت حال حاضر تئاتر ایران با حضور مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری و هیات داوران این جشنواره برگزار شد.
سه‌شنبه ۱۰ مرداد ۱۳۹۶ - ۰۸:۴۵
کد خبر :
۱۲۴۴۶
در حاشیه برگزاری جشنواره منطقه یک جشنواره تئاتر سوره در کرمانشاه، نشست بررسی وضعیت حال حاضر تئاتر ایران با حضور مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری و هیات داوران این جشنواره برگزار شد.
| در حاشیه برگزاری جشنواره منطقه یک جشنواره تئاتر سوره در کرمانشاه، نشست بررسی وضعیت حال حاضر تئاتر ایران با حضور مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری و هیات داوران این جشنواره برگزار شد. |  |
به گزارش صحنه، در نشستی صمیمانه با حضور کوروش زارعی؛ مدیر مرکز هنرهای نمایش حوزه هنری؛ اتابک نادری، سروش طاهری و سعید اسدی به عنوان داوران منطقه یک جشنواره تئاتر سوره، وضعیت تئاتر ایران بررسی شد. این نشست با انتقادها و پیشنهادهایی برای بهبود تئاتر کشور و استان ها همراه بود.
به گزارش پایگاه خبری حوزه هنری، کوروش زارعی، مدیر مرکز هنرهای نمایش حوزه هنری، در ابتدای این نشست به مقایسه تئاتر کشور نسبت به چند سال گذشته پرداخت و از رشد آن سخن گفت.
زارعی: تئاتر امروز کشور نسبت به گذشته رشد داشته و در حال تکامل است. خصوصاً در سه یا چهار سال اخیر که مدیران دلسوز و با خاستگاه شهرستانی روی کار آمده اند و صادقانه در حال فعالیت هستند. همچنین جوانان خوش ذوق با سلیقه و خلاق به سرزندگی تئاتر کمک می کنند و آن را بیش از پیش به جلو حرکت می‌دهند. اتفاق‌های بسیار خوبی برای تئاتر ایران هم در داخل و هم خارج از کشور رخ داده است. چرا که توانستیم نه تنها در داخل بلکه در فستیوال‌های خارجی نیز درخشش داشته باشیم. کما اینکه ما نسبت به خیلی از کشورها هم در برگزاری جشنواره‌ها و هم در تولید تئاتر جلوتر بوده‌ایم.
*هر شب بیش از 90 نمایش در سطح تهران روی صحنه می‌روند
نادری: دامنه فعالیت تئاتر ایران بسیار گسترده است. در حال حاضر بیش از 300 مرکز دانشگاهی به صورت تخصصی در تئاتر فعال هستند. ایجاد بسترهای دائمی در شهرستان‌ها و تهران ستودنی است. ما قبلا در تهران فقط مجموعه تئاترشهر و دو سالن در تماشاخانه ایرانشهر داشتیم. اما الان هر شب بیش از 90 نمایش در سطح تهران روی صحنه می‌روند. در شهرستان‌ها هم قطب‌های اجرای عمومی شکل گرفته است. مثل مشهد، بوشهر، تبریز و اصفهان که سرآمد استان های کشور در اجرای عمومی تئاتر در طول سال هستند. طبیعتا تئاتر ایران به بلوغ نزدیک شده است و یک آورده بسیار خوب و ارزشمند را برای آینده تئاتر ایران با خود به همراه دارد.
*نسبت عرضه و تقاضا در تئاتر میزان نیست
اسدی: رشد دامنه فعالیت‌ها و کمیت تئاتر در ایران زیاد شده است. به هر حال ارکانی برای تولید تئاتر وجود دارد. مثل سالن‌های اجرا که خوشبختانه در تهران و شهرستان‌ها رو به رشد است. همچنین مصرف‌کنندگان آن یعنی همان مخاطبان تئاتر که امروزه با شور و اشتیاق بیشتری برای تماشای تئاتر آن یعنی همان مخاطبان که امروزه با شور و اشتیاق بیشتری برای تماشای تئاتر وقت می‌گذارند و نهادهای دولتی و حمایتی تئاتر که زمینه ساز تئاتر هستند. مثل راهگشایی‌هایی که برای راه اندازی تئاتر خصوصی که بعد از انقلاب با این رونق وجود نداشته است.
به هر حال همه این‌ها رشد کمیتی داشته‌اند و لحظه تاریخی ویژه‌ای را برای تئاتر ایران به وجود آورده اند. اما ایرادی که وجود دارد انباشتگی در برخی فضاها خیلی بیشتر شده است. مثلا نسبت تعداد مولدین تئاتر به تماشاگران خود و مکان‌های توزیع آن دچار یک نابرابری است. به همین دلیل یک التهاب درونی جامعه تئاتر را در بر گرفته است. این التهاب برای به دست آوردن فرصت‌های عمل به وجود آمده است. کما اینکه وقتی فرصت عمل فراهم می‌شود ممکن است مخاطب به اندازه کافی وجود نداشته باشد و بحرانی هم برای مخاطب به وجود می‌آید. اما این اتفاق را به فال نیک می‌گیرم. چرا که صندلی تئاتر برای مخاطب وجود دارد. هر چند که آن صندلی خالی باشد. این اتفاق خجسته‌ای برای تئاتر کشور است و این امید را می‌دهد که تئاتر با کیفیت خود و ترغیبی که به وجود می‌آورد از جهات مختلف و موضوعات گوناگون و اقسام جذابیت‌هایی که میتواند مخاطب را به سالن‌های نمایش برای تماشا ترغیب کند تا این صندلی‌های خالی پر شود.
اما نسبت به این انباشتگی لازم است نگاهی کارشناسانه داشته باشیم. زیرا امروزه دیگر وظیفه ما راه‌اندازی تئاتر نیست. تئاتر کشور راه‌اندازی شده است. ما باید آن را جهت دهی کنیم. این جهت‌ها هم به معنای فرمایش و تحکم نیست. بلکه به معنای برداشتن موانعی ست که ممکن است فعالیت هنرمندان را به جهتی سوق دهد که وجود فرهنگی آن کمتر و جنبه تفریحی آن بیشتر باشد. باید جهت‌دهی درست در راستای خردورزی و اندیشمندی مخاطب به تئاتر کشور بدهیم.امروزه تئاتر ایران در منطقه نقش مهمی را ایفا می‌کند. گواه آن را در جشنواره تئاتر فجر شاهد بودم. در دوره‌هایی که دبیر جشنواره تئاتر فجر بودم شاهد شگفتی و شگفت‌زدگی در چهره مهمانان خارجی جشنواره بودم. چرا که قدرت بازیگری هنرمندان تئاتر ایران خیلی رشد کرده است. این نتیجه دانش‌آموختگی و ممارست در اجراهای مستمر است. این نشان دهنده تئاتری دائمی در ایران است. نه تئاترهای مناسبتی و موسمی که عمر کوتاهی دارند. همچنین در حوزه کارگردانی و نمایشنامه‌نویسی رشد زیادی داشته‌ایم. دو سال پیش وقتی به جشنواره منتخب تولیدات تئاتر انگلستان رفته بودم، متوجه توان بیشتر نمایش‌های کشورمان نسبت به اجراهای منتخب انگلستان شدم.
*تئاتر کشور مخاطب خود را از کودکی آماده و جذب کند
طاهری: ما با بحران شدید تماشاگر مواجه هستیم. آنچه در تئاتر ما حاکم است خیلی کمتر از ظرفیت تئاتر ماست. ما راهکارهای استفاده از فرهنگ‌های مختلف را داریم. چه فرهنگ غرب و چه فرهنگ شرق باشد. از آسیای میانه و روسیه گرفته تا هند و ژاپن و دیگر کشورهایی که دارای تمدن و فرهنگ غنی هستند. ارتباط تاریخی ما با این کشورها موجب تاثیر آن ها در فرهنگ کشور ما هم شده است. این مسئله را از باب تاریخی بیان کردم.
اما در بخش مدیریت کلان فرهنگی کشور به تئاتر نگاه جدی نمی‌شود. منظورم این است که باید برای 20 سال آینده تئاتر کشور مخاطب خود را از کودکی آماده و جذب کنیم. یعنی یک روز در هفته کودکان را به کار فرهنگی با تماشای تئاتر و فیلم اختصاص دهیم. تصور کنید که اگر کودکان ما در دوره ابتدایی تحصیل به این کار تشویق شوند و آن را ادامه دهند، در سال‌های آینده به تماشاگران حرفه‌ای تئاتر تبدیل شده و توان تمیز دادن تئاتر خوب از بد را کسب می‌کنند. این یعنی بازار عرضه و تقاضا برای این محصول فرهنگی به قوی‌ترین حالت خود می‌رسد.
بحران مخاطب تئاتر به دستگاه‌های فرهنگی کشور ارتباطی ندارد
زارعی: تنها حوزه هنری و وزارت فرهنگ و ارشاد نیستند که از تئاتر حمایت می‌کنند بلکه شهرداری، آموزش و پرورش و بنیاد شهید و حتی ارگان‌های نظامی نیز در حال کمک به این موضوع هستند.
بحران مخاطب تئاتر به دستگاه‌های فرهنگی کشور ارتباطی ندارد. بلکه آن ها در حال کمک به آن هستند. اما بخشی از آن به ما هنرمندان مربوط می‌شود. یعنی ما هنرمندان هم محصول مورد نیاز مخاطب را تولید نمی‌کنیم. این امر موجب دفع مخاطب از تئاتر می‌شود.
نقش مهم خانواده‌ها در فرهنگ جامعه
نادری: اکنون به صورت حاد با مشکل مخاطب مواجه نیستیم. چرا که در حال حاضر تئاترهایی در تهران اجرا می‌شوند که مردم بلیت 80هزار تومانی آن را خریداری و سالن 700نفری را پر می‌کنند. چه نمایش‌های آزاد و کمدی و چه نمایش‌های فاخر فرهنگی خودمان در تالار وحدت که از خصوصیات ویژه‌ای برخوردار است.
سطح اطلاع‌رسانی و ارتباطات و آگاهی هم بیشتر شده است. در زمان کودکی و نوجوانی ما اگر به خانواده می‌گفتیم که می‌خواهیم برای تماشای تئاتر برویم خیلی روی خوش نشان نمی‌دادند. اما امروزه پدران و مادران با میل باطنی این اجازه را به فرزند خود می‌دهند و او را در این کار همراهی می‌کنند.
تئاتر کشور گلخانه‌ای اداره شده است
اسدی: یکی از مشکلات تئاتر در استان ها، جشنواره‌زدگی و تولیدات موسمی و برای جشنواره هاست. چرا که به استمرار اجرای نمایش در استان ها توجه نمی‌شود. برای توضیح دقیق این مشکل باید به تئاتر در تهران رجوع کنیم. ما در تهران و تئاتر بعد از انقلاب، به دلیل مراقبت‌های موضوعی، هنری و مراقبت به شکل‌های مختلف، آن را گلخانه‌ای اداره کردیم. این نوع اداره موجب پیشروی تئاتر در مسیرهایی شد که نسبت هنرمند و جامعه را بیشتر از آنکه در رویارویی مخاطب با تئاتر ببینیم، بیشتر در رویارویی تئاتر با مدیران شاهد بودیم. در استان‌های کشور نیز این مشکل خیلی قوی‌تر از تهران به وجود آمد. چرا که اراده جامعه و تعامل میان هنرمند و جامعه این تئاترها را نمیسازند بلکه به شکل گلخانه‌ای در نهادهای دولتی شکل می‌گیرند.
* تماشاگر، سرمایه کارگردان است
* تماشاگر، سرمایه کارگردان است
نادری: اگر تا 10 سال قبل می‌گفتیم من کارگردانی هستم که در فلان جشنواره جایزه و مقام و تندیس اول را دریافت کردم، الان باید این تفکر را جایگزین کنیم که بتوانیم بگوییم من کارگردانی هستم که بیش از پنج‌هزار مخاطب دارم و هر موقع کارم را روی صحنه میبرم سرمایههای من که مخاطبان من هستند، حداقل یک پنجم آن ها برای تماشای نمایش من به تماشاخانه‌ها می‌آیند.
* تئاتر برای همه است
زارعی: تداوم در اجراهای عمومی و مخاطب‌سازی بسیار مهم است. ما زمانی در قم 90 شب متوالی اجرای نمایش داشتیم. یعنی نمایش‌های با کیفیت و جذاب برای مخاطبان خود آماده و بلافاصله یکی پس از دیگری با گروه‌های توانمند و کارگردان و نمایشنامه‌نویسان حرفه‌ای اجرا می‌کردیم. این کار به معنای واقعی جریان مستمر و دائمی تئاتر در کشور است. اجراهای مستمر، مخاطب‌سازی و برای مردم کار کردن بسیار مهم است. تئاتر برای همه است و ما هم امروزه در حوزه هنری با همین رویکرد در حال پیشروی هستیم.
* فرهنگ تولید و عرضه تئاتر نداریم
اسدی: هنگام ثبت‌نام نامزدهای ریاست جمهوری در همین دوره‌ای که گذشت، یکی از هموطنان ما که برای ثبت نام آمده بود حرف جالب و قابل توجهی زد. این هموطن با ابراز اینکه می‌داند رئیس جمهور نمی‌شود، گفت «من می دانم که نمی‌توانم رئیس جمهور شود اما این را خوب می‌دانم که ما در ایران بیکار نداریم، بلکه فرهنگ کار کردن نداریم». این موضوع در تئاتر ما هم وجود دارد. ما فرهنگ تولید و عرضه کار را نداریم و چرخه اقتصاد برای آن در نظر نگرفته‌ایم. به عنوان مثال، چه جشنواره‌زدگی و یا تولیدی که دوره کوتاهی در تئاتر شهر تهران و یا هر جای دیگر کشور اکتفا کنیم در حالی که اگر آن تولید حاصل عرق ریزان روح باشد، تاثیر و ماندگاری همیشگی خواهد داشت. محصول فرهنگی همانند کالایی است که شما باید آن را در مکان‌های متفاوت عرضه کنید. تئاتر باید در میان مردم با ابعاد مختلف حضور داشته باشد.
با توجه به اقتصاد مقاومتی که مدام در تمامی سطوح مطرح است و تولید ملی قرار است توسعه پیدا کند. اگر کالایی بخریم و آن کالا بلافاصله پس از راه‌اندازی خراب شود، قطعا دو اتفاق برای آن کالا رخ خواهد داد. اول اینکه نام شرکت و تولید کننده آن نابود می‌شود و هم تولید ملی زیر سوال می‌رود و خدشه دار می‌شود. هنرمندان هم در حوزه تئاتر، اگر تولیدی بی‌مزه، خوراک سخت هضم و بی‌خاصیتی و یک تئاتر مایکروفری به مخاطب خود ارائه دهند، هیچ خاصیتی نخواهد داشت. چرا که اصلا شایستگی حضور روی صحنه تئاتر را نداشته و با این کار به هنر تئاتر و جایگاه آن در میان مردم عام و مخاطبان حرفه‌ای خود خدشه‌دار می‌سازند. متاسفانه با نمایش هایی روبه‌رو هستیم که هنوز در حال تمرینات اولیه هستند اما بلیت فروشی می‌کنند و به اجرا برای مخاطبان خود می‌پردازند. این کار نوعی خیانت به جامعه تئاتر و فرهنگ کشور است.
گفتنی است جشنواره‌ی منطقه‌ی یک تئاتر "سوره" با داوری دکتر سعید اسدی، سروش طاهری و اتابک نادری و رقابت 9 نمایش از استان‌های کرمانشاه، گیلان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، قزوین و زنجان از 16 تا 18 تیرماه به میزبانی حوزه هنری استان کرمانشاه برگزار شد.
لینک کوتاه